در گذشته نام پدر با تامین مالی خانواده برابر بود. پدرها بیشتر زمان خود را صرف کار می‌کردند و به نظر می‌رسید تنها نقش آنها در خانواده گرداندن چرخ اقتصادی خانواده و ایجاد الگویی برای روابط جنسی به‌ویژه در مورد پسران است. اما از چند دهه قبل تا امروز تغییرات قابل توجهی در نقش پدر در خانواده ایجاد شده است. اما امروز همانطور که مادرها در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت می‌کنند، پدرها هم در مسئولیت‌های دیگر خانه به‌ویژه رشد فرزندان نقش فعال‌تری دارند.
نتایج مطالعه‌ای بر روی مردان و زنان متاهل که به‌تازگی اولین فرزند خود را به دنیا آورده‌اند نشان می‌دهد مشارکت خوب هر دو زوج در کارهای خانه و تلاش پدرها برای کاهش استرس همسرشان، منجر به کاهش کلی تنش بین والدین در هنگام بداخلاقی نوزادشان می‌شود.
فهرست محتوا
مسئولیت‌های کلی پدران
اینکه پدرها در خانواده چه نقش و مسئولیتی را بر عهده بگیرند، تا حد زیادی به فرهنگ موجود در جوامع مختلف بستگی دارد. اما به طور کل معمولاً نقش محافظت، تامین مالی و انضباط برعهده پدران است. هرچند که امروزه در جوامع مدرن مادرها نیز در اجرای این نقش‌ها مشارکت بسیار زیادی دارند. همانطور که پدران در نقش‌هایی که قبلاً به صورت کامل بر عهده مادران بود، مانند تربیت، بازی با کودکان و آماده کردن غذا، مشارکت بیشتری دارند.برای کسب اطلاعات بیشتر,مطلب مهمترین نقش و مسئولیت های مادر در خانواده چیست را مطالعه کنید.
محافظت از کودکان
معمولاً مادرها تمایل دارند فرزندان خود را دربرابر خطرات بیرونی مانند آزارگرها و تصادفات رانندگی محافظت کنند. از طرف دیگر پدرها تلاش می‌کنند تا کودکان را برای مواجه با خطرات دنیای بیرون آماده کنند. هر دو این نقش‌ها برای کودکان ضروری هستند.
پدران می‌توانند برای محافظت از کودکان ارتباطات آنها را زیر نظر بگیرند. برای مثال اگر قرار است فرزندشان به خانه دوست‌شان برود از خودشان بپرسند، آیا خانه‌ای که فرزند من به آنجا می‌رود امن است؟ محلۀ آن چطور؟ چطور می‌توانم امنیت فرزندم را تضمین کنم؟ چطور می‌توانم او را تشویق کنم که موقعیت‌های امن را انتخاب کند و چطور می‌توانم خطرات را از او دور نگه دارم؟
تامین مالی خانواده
بچه‌دار شدن هزینه‌های خانواده را تا حد بسیاری افزایش می‌دهد. هرچند با ورود به قرن بیست و یکم نقش تامین مالی خانواده در بسیاری از جوامع بین هر دوی والدین مشترک است. اما همچنان در بیشتر فرهنگ‌ها نقش پدر در خانواده تا حد زیادی با تامین مالی مرتبط است. بنابراین لازم است تا پدران قبل از بچه‌دار شدن به‌طور کامل به هزینه‌های مختلف ضروری فکر کنند. همچنین خوب است که فرزندان این نقش را در خانواده به رسمیت بشناسند و از آن قدردانی کنند.
برقراری نظم و آموزش انضباط
به طور سنتی در بسیاری از جوامع مسئولیت پدر در خانواده ایجاد نظم و انضباط است. البته انضباط باید با تعادل همراه شده و منصفانه باشد. بهتر است پدرها در نظر داشته باشند که فرزندانشان ربات نیستند تا همیشه رفتاری بی‌عیب و نقص از خود بروز دهند. شوخی، سرگرمی و خنده با کودکان نیز بخشی از نقش پدر در خانواده است، بنابراین پدرها باید بدانند چه موقع اقتدار نشان دهند و چه زمانی عقب‌نشینی کنند.
پدر باید از حضور فیزیکی خود استفاده کند و به فرزندان خود بیاموزد که چطور به موقعیت‌های مختلف پاسخ مناسب بدهند. البته این نقش باید به صورت امن و محترمانه انجام شود. انجام تنبیهات بدنی و اعمال رفتار خشونت‌آمیز موفقیتی به‌همراه نخواهد داشت. به‌طور معمول پسرانی که در خانه‌هایی با رفتار خشونت‌آمیز بزرگ می‌شوند تمایل دارند تا بعدها این رفتار را در خانواده خود تکرار کنند.
تغییر نقش پدرها در جوامع مدرن
در چند سال اخیر ایدۀ جدیدی در جوامع مدرن شکل گرفته که پدران را بیشتر درگیر مسائل مربوط به فرزندان می‌کند. البته به لحاظ تاریخی و فرهنگی هویت مردان تا حد زیادی به شغل آنها گره خورده است. این موضوع تا همین امروز هم تا حد زیادی صادق است. طبق مطالعه‌ای در ایالات متحده آمریکا 76 درصد مردان گزارش کرده‌اند که برای تامین مالی خانواده خود احساس فشار می‌کنند.
امروزه مردان آمریکایی بیشتر از هر زمان دیگری در تربیت فرزندان همکاری می‌کنند. با این حال هنوز هم بیشتر از نیمی از مردم آمریکا معتقدند که زنان نسبتاً به مردان مراقبان بهتری برای کودکان هستند. با اینکه مردان در پرورش فرزندان دخالت بیشتری دارند اما طبق این تحقیق 63 درصد مردان آمریکایی احساس می‌کنند که به اندازۀ کافی با فرزندان خود ارتباط برقرار نمی‌کنند.
نقش پدر در رشد روانی فرزندان
با توجه به تغییر نقش پدر در خانواده در جوامع مدرن، نقش پدر از نظر روانشناسی نیز تغییراتی داشته است. پدرها می‌توانند از طریق انگیزه دادن، تشویق کردن کودکان و مشورت دادن به نوجوان‌ها در رشد روانی آنها تاثیر بسیاری داشته باشند. آنها مجری بسیاری از قوانین خانه هستند و می‌توانند نقش آموزشی بسیار مهمی داشته باشند.
پدرها می‌توانند یک کمک، دوست و یک مربی برای فرزندان خود باشند. بسیاری از کودکان با تشویق‌های مستقیم پدرشان رفتار بهتری از خود نشان می‌دهند. پدران می‌توانند در کنار مادران در بسیاری از آموزش‌های مربوط به کودکان سهیم باشند. از یادگیری دوچرخه‌سواری گرفته تا آگاهی از نحوه مدیریت روابط خوب با جنس مخالف مواردی هستند که پدرها می‌توانند به فرزندان خود آموزش دهند.
نتایج تحقیقی در سال 1958 در انگلیس بر روی 17000 کودک تازه متولد شده و بررسی کودکان در سنین 7، 11، 16، 23 و 33 سالگی نشان داده است که حضور فعال پدران در دوران کودکی باعث بروز مشکلات هیجانی و رفتاری کمتری در دوران بلوغ آنها شده است. همچنین نوجوانانی که رابطه خوبی با پدرهای خود داشتند، رضایت بیشتری را در زندگی زناشویی خود تجربه کرده‌اند. به علاوه این تحقیق نشان داد، اگر پدرها با دختران نوجوان خود رابطۀ خوبی داشته باشد احتمال بروز مشکلات روانی در بزرگسالی دخترها کمتر خواهد بود.
ایجاد تعادل بین نقش پدری و همسری
با ورود بچه‌ها به زندگی زن و شوهرها، رابطۀ جدید والد و فرزندی برای پدرها و مادرها شکل می‌گیرد. گاهی اوقات با وجود بچه‌ها حفظ و تقویت ارتباط بین زن و شوهر سخت می‌شود. باید تعادلی بین نقش پدر در خانواده و نقش همسر وجود داشته باشد. پدرها باید سعی کنند در عین حفظ ارتباط مناسب با همسر خود، برای ارتباط با فرزندان نیز زمانی را در نظر بگیرند.
همچنین اگر مشکل یا مشاجره‌ای بین والدین پیش آمد، آنها باید سعی کنند فرزندان را وارد بحث‌های خود نکنند. اگر زمانی مسئله طلاق پیش آمد والدین باز هم باید تلاش کنند تا در صورت امکان هیچ‌کدام از آنها به یکباره و به‌طور کامل از زندگی فرزندان حذف نشوند. فرزندان باید بدانند که در هر صورت برای پدرو مادرها اهمیت دارند و به هیچ وجه درباره چیزی احساس گناه نکنند.
بیشتر بخوانید:9 علت دعوا با پدر و مادر و رفع اختلاف با والدین
10 مسئولیت مهم پدرها
باتوجه به تاثیر بسیاری که پدرها بر زندگی و سلامت فرزندان دارند مسئولیت‌های مهمی برعهده آنهاست؛ هرچند بسیاری از این مسئولیت‌ها بین پدرها و مادرها مشترک است و هر دو آنها باید این وظایف را به‌درستی انجام دهند:
- ایجاد الگوی رفتار سالم در ارتباط با همسر و بزرگسالان دیگر؛
- مهربان بودن، مشارکت در پرورش فرزندان و ایجاد ارتباط واقعی بدون حواس‌پرتی با فرزندان؛
- ابزار عشق و محبت به روش‌های سالم؛
- مراقبت از جسم و روان خود و ایجاد الگوی رفتاری مناسب در مواقعی که نیاز به کمک وجود دارد؛
- درک کردن و بخشنده بودن؛
- تحمیل یا فرافکنی نکردن تصورات خود به فرزندان؛
- ایجاد فضای مناسب برای فرزندان برای اینکه خودشان باشند؛
- پذیرفتن فرزندان و همدردی با آنها؛
- آموزش و الگوسازی مهارت‌های ارتباطی سالم و همچنین مهارت‌های مناسب حل تعارض؛
- تعیین مرزها و نظم و انضباط مناسب (بدون خشونت، بدون کتک زدن، بدون داد و بیداد، بدون منع محبت، و بدون تنبیه طولانی مدت)
این روزها نقش پدرها در جوامع مدرن برای تربیت فرزندان و مشارکت در کارهای خانه تغییراتی پیدا کرده و ایجاد تعادل بین کار بیرون از خانه و تعامل بار فرزندان و همسر می‌تواند باعث ایجاد اضطراب و فشار بر روی پدرها شود، اما تاثیر رفتار پدرها بر روی فرزندان بسیار زیاد است. در نتیجه با کمک و مشارکت تمام اعضای خانواده و شناخت نقش پدر در خانواده می‌توان ارتباط خوبی با فرزندان ساخت و از زمان‌های با هم بودن بهترین استفاده را کرد.
