تربیت کودکان برای دستیابی به آینده‌ای سرشار از موفقیت، دغدغه همیشگی والدین است. همۀ پدرها و مادرها دوست دارند که فرزندان‌شان در آینده سربلند و نامدار باشند؛ اما مگر خواستن چنین چیزی به تنهایی کفایت می‌کند؟ قطعاً خیر؛ موفقیت یک فرد به عوامل متعددی بستگی دارد. در عین حال بررسی‌های کارشناسان تربیتی نشان می‌دهد که شرایط دوره کودکی نقش کلیدی در موفقیت افراد در بزرگسالی دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا اصول تربیت کودک از منظر روانشناسی را با هم بررسی کنیم.
تربیت کودکان موضوعی نیست که بتوان در ظرف یک مقاله به صورت جامع و کامل به آن پرداخت. اما در اینجا قصد داریم هفت مورد از مهم‌ترین اصول تربیت کودک را که مورد اتفاق بسیاری از کارشناسان تربیتی است، با هم مرور کنیم. با در نظر گرفتن این هفت اصل مهم، آینده درخشانی را برای فرزندان خود رقم خواهید زد:
1. صمیمانه پذیرای فرزندان خود باشید
در سال 1938، تحقیقی با هدف شناسایی راز تربیت افراد موفق در دانشگاه هاروارد آمریکا انجام شد. در این تحقیقی 268 دانشجوی موفق در دانشگاه مورد مطالعه موردی قرار گرفتند. در جریان این مطالعه شرایط زندگی، موفقیت‌ها و شکست‌های این افراد در طول زندگی آنالیز شد. مهم‌ترین نتیجه‌ای که از دل این تحقیق بیرون آمد، شگفت‌انگیز بود؛ تمام افرادی که در بزرگسالی زندگی شاد و موفقی داشتند، در دوران کودکی احساس پذیرفته شدن داشتند.ایجاد رابطه ی گرم و صمیمیی با فرزاندان و پذیرش آنها,احتمال ابتلا به افسردگی و اضطراب را در فرزاندان کاهش می دهد.برای کسب اطلاعات بیشتر,مطلب روش های درمان افسردگی و اضطراب را در کودکان مطالعه کنید.
به این معنی که آنها در محیط خانواده همواره پشتوانۀ محکم و استواری داشتند. رابطۀ آنها با والدین‌شان در نهایت صمیمیت بوده است. آنها می‌دانستند که همواره از سوی والدین پذیرفته می‌شوند و امکان تکیه کردن به آنها برایشان فراهم بود. برای تربیت کودکان موفق، رابطه‌ای صمیمانه توأم با مسئولیت‌پذیری با فرزندان خود برقرار کنید.همچنین حفظ رابطه ی صمیمی با آنها به بهبود دروغگویی در نوجوانان کمک می کند.
2. مهارت مدیریت احساسات و عواطف را به فرزندان خود بیاموزید
برای دستیابی به موفقیت در هر جامعه‌ای افراد نیازمند کنترل احساسات و عواطف خود هستند. نکتۀ مهم این است که مهارت کنترل احساسات در بدو تولد در هیچ فردی وجود ندارد. بنابراین امری اکتسابی است که باید با آموزش در هر فرد نهادینه شود. البته وقتی صحبت از آموزش مهارت کنترل احساسات و عواطف به میان می‌آید، به معنی تمرین کردن با بچه‌ها در این زمینه نیست.
آنها خیلی دقیق و ریزبینانه رفتارهای والدین را زیر نظر می‌گیرند. اینکه والدین در شرایط مختلف چگونه واکنش نشان می‌دهند، به طور مستقیم روی بچه‌ها تأثیر می‌گذارد. اگر شما به عنوان پدر یا مادر، بر سر هر مسئله‌ای مدام پرخاش می‌کنید، نمی‌توانید انتظار دشته باشید که فرزندان شما رفتاری متفاوت از خود بروز دهند. برای تربیت کودکان باید حتما الگوی کنترل احساسات و عواطف خوبی برای آنها باشید,زیرا اگر الگوی خوبی برای کنترل احساسات و عواطف نباشید یا سر هر مسئله ای پرخاش کنید باعث ایجاد رفتار پرخاشگری در کودکتان می شود.برای کسب اطلاعات بیشتر,مطلب دلایل پرخاشگری کودکان از نظر روانشناسی را مطالعه کنید.
3. مهارت تصمیم‌گیری را در آنها تقویت کنید
محافظت از فرزندان دغدغه همۀ والدین مسئولیت‌پذیر است؛ اما باید توجه کنید که عبور از مرز محافظت و حرکت به سمت کنترل‌گری، می‌تواند تبعات تربیتی منفی زیادی را به دنبال داشته باشد. کودکان شما برای آنکه بتوانند در بزرگسالی تصمیمات درستی اتخاذ کنند، باید این مهارت را در کودکی تمرین کرده باشند.
نباید بر سر هر مسئله‌ای آنها را محبور کنید همان کاری را انجام دهند که شما به او می‌گویید. رفته رفته خود را در جایگاه راهنما قرار دهید و اجازه دهید تصمیم‌گیری نهایی در خصوص برخی از موضوعات روزمره زندگی بر عهده فرزندتان باشد. طبیعتاً ممکن است که برخی از تصمیمات او اشتباه باشند؛ اما هیچ ایرادی ندارد. چرا که او یاد می‌گیرد با تبعات طبیعی تصمیمات اشتباه خود نیز کنار بیاید. در کنار آن تقویت اعتماد به نفس هدیه بزرگی است که در این مسیر به او اعطا می‌شود. برای تربیت کودک موفق باید آزادی در انتخاب را در کنار هدایت فعال در دستور کار قرار دهید.همچنین تقویت اعتماد به نفس ناشی از آن,موجب رشد اجتماعی بهتر کودک می شود.برای کسب اطلاعات بیشتر,مطلب نکاتی پیرامون روابط اجتماعی کودکان را مطالعه کنید.
4. در تربیت کودکان، آنها را به چالش بکشید
وقتی کودکان از انجام کاری کلافه یا خسته می‌شوند، به این معنی است که آن کار خیلی برایشان پیش پا افتاده است یا آنقدر چالش سختی است که نمی‌توانند از عهده آن بربیایند. زندگی پر است از چالش‌های ریز و درشتی که همۀ ما تجربۀ دست و پنجه نرم کردن با آنها را کم و بیش داریم. توان رویارویی با چالش‌ها باید در یک فرد وجود داشته باشد تا بتواند از پس آنها بربیاید.
این امر محقق نمی‌شود مگر در افرادی که تجربه مواجهه و غلبه بر مشکلات و چالش‌ها در کودکی را داشته باشند. در خرید اسباب بازی، تماشای انیمیشن، بازی‌های فردی و دسته‌جمعی و … باید نیم‌نگاهی به این مسئله مهمی تربیت کودکان داشته باشید. حتماً آنها را در برابر چالش‌هایی متناسب با شرایط سنی‌شان قرار دهید. مهارت‌ها و استعدادهای مختلفی از فرزندتان با این رویکرد شکوفا می‌شود.
5. ایجاد انگیزه از طریق ارزش‌ها را جایگزین تشویق و تنبیه کنید
کارشناسان تربیتی به این نتیجه رسیده‌اند که تشویق و تنبیه صرفاً نوعی انگیزه بیرونی در کودکان ایجاد می‌کنند. این راه‌حل شاید در کوتاه مدت جواب بدهد؛ اما در بلند مدت قطعا راه‌حل خوبی نیست. ممکن است که با تشویق یا تنبیه بتوانیم آنها را مجبور به انجام کاری کنید ولی اگر انگیزه درونی در کودکان شکل نگیرد، عملا نتیجه مثبتی از این ابزارهای تربیت کودکان به دست نمی‌آید.
باید نظام ارزشی و فکری را در کودکان خود ایجاد کنید. به عنوان مثال کودک شما نباید درس بخواند که در مدرسه شاگرد اول شود. بلکه باید از درس خواندن لذت ببرد. تنها در این شرایط است که پیشرفت تحصیلی او گلخانه‌ای نیست و می‌تواند زمینه‌ساز رشد استعدادهای او باشد. سعی کنید طعم شیرین ارزش‌ها را به فرزند خود بچشانید.
6. در تربیت کودکان مهربان و مقتدر باشید
اگر می‌خواهید فرزند شما در آینده شخصیت قابل احترام و مقتدر داشته باشد، باید در تربیت کودک خود به همین شیوه عمل کنید. والدین مهربان و در عین حال مقتدر، فرزندانی انعطاف‌پذیر تربیت می‌کنند که می‌توانند از پس چالش‌های زندگی بر بیایند. توجه داشته باشید که اقتدار با عبوس بودن و سخت‌گیری نابجا تفاوت می‌کند.
اقتدار به معنای آن است که شما قوانین و حدودی را در چارچوب خانواده تعیین می‌کنید که هیچکس تحت هیچ شرایط حق زیرپا گذاشتن آنها را ندارد. اما در عین حال با نهایت احترام و مهربانی فلسفه و دلیل هر یک از این قوانین را برای فرزند خود توضیح می‌دهید و سپس آنها را اجرا می‌کنید. احترام، مهربانی هیچ تضادی با اقتدار در تربیت کودکان ندارد.
در تربیت کودکان,تربیت جنسی را هم جدی بگیرید و آموزش های جنسی را به آن ها شروع کنید.برای کسب اطلاعات بیشتر مطلب از چه سنی و چگونه باید آموزش های جنسی را به کودکان آغاز کرد مطالعه کنید.
7. به دنبال افسانه‌ها نباشید
بدیهی است که هر کودک مجموعه‌ای از خصوصیات و ویژگی‌های شخصی در خود دارد که او را از سایرین مجزا می‌کند. اما از طرفی تربیت کودکان، علم است. به این معنی که روی پایه‌های ثابت و استواری بنا نهاده شده است. در نتیجه باید تابع اصول علمی و روانشناسی تربیت کودکان باشید. خیلی دل به افسانه‌ها و حرف این و آن نبندید. دانش خود را در زمینه علم تربیت کودک تقویت کنید و بدون تعصب نسبت به اجرای این اصول علمی اقدام کنید.همچنین رعایت نکردن این اصول و انجام ندادن آنها,می تواند باعث بروز رفتار هایی همچون لجبازی و پرخاشگری در فرزندانتان شود.برای کسب اطلاعات بیشتر,مطلب با کودک لجباز خود چگونه برخورد کنیم را در بلاگ یاری وی مطالعه کنید.
همچنین تاثیر کتاب خواندن در تربیت کودکان را فراموش نکنید,زیرا تاثیر فوق العاده ای بر روی آن ها می گذارد.
کلام پایانی
در این مقاله به بررسی مهم‌ترین اصول علمی تربیت کودکان پرداختیم. همان طور که اشاره کردیم، قطعاً می‌توان موارد بیشتری را به این لیست افزود. کارشناسان تربیتی و مشاوران کودک یاری وی آماده هستند تا با برگزاری جلسات مشاوره کودک و نوجوان برای والدین عزیز، آنها را در مسیر تربیت کودکان موفق یاری کنند. فقط کافیست که با ما تماس بگیرید. به خاطر داشته باشید که تربیت سالم و صحیح مهم‌ترین حق فرزندان نسبت به والدین است. آن را جدی بگیرید.
