در عصر دیجیتال به سر می‌بریم؛ درنتیجه تلویزیون، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌ها تقریباً تمام زندگی کودکان و بزرگسالان را فراگرفته‌اند. در چنین شرایطی یکی از دغدغه‌های والدین، تاثیر فیلم و سریال تلویزیون بر کودکان است. واقعیت قضیه هم این است که در بین انبوه محتوایی که در قالب تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای در اختیار بچه‌ها قرار می‌گیرد، شناسایی محتوای مفید و مضر برای والدین کار راحتی نیست. رسانه‌ها امروز در خط مقدم تربیت کودکان قرار دارند و بخش مهمی از شخصیت کودکان در معرض آنها شکل می‌گیرد؛ بنابراین نباید با غفلت از تأثیر رسانه بر شخصیت کودک، زمان را تلف کنید. در این مطلب ضمن بررسی مزایا و معایب تماشای تلویزیون بر کودکان و بازی‌های کامپیوتری، به بحث و بررسی دربارۀ راهکارهایی برای کاهش مضرات آن می‌پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
تاثیر فیلم و سریال تلویزیونی بر کودکان و تربیت آنها
همان‌طور که والدین همواره دربارۀ تغذیۀ فرزندان خود دغدغه دارند و مراقب هستند که غذای فاسد و غیرمغذی در برنامۀ غذایی آنها قرار نگیرد، باید روی تغذیۀ روحی آنها نیز حساس باشند. رسانه‌ها خوراک روحی افراد را تأمین می‌کنند. همۀ ما از کوچک تا بزرگ در معرض این خوراک فکری قرار داریم و تحت‌تأثیر آن قرار می‌گیریم؛ اما در این بین، تاثیر تلویزیون بر شخصیت کودک به‌مراتب بیشتر از بزرگسالان است.
به همین دلیل، والدین تحت هیچ شرایطی نباید اجازه دهند که عادات رسانه‌ای فرزندانشان بر پایه و اساس نامناسبی شکل بگیرد. کودکان نباید تمام وقت خود در شبانه‌روز را در مقابل تلویزیون یا سایر رسانه‌ها بگذارنند. مهم‌ترین و کلیدی‌ترین نقش والدین در این زمینه، تنظیم برنامۀ دقیق برای استفادۀ فرزندانشان از رسانه‌هاست.
مزایای تلویزیون برای کودکان
تاثیر تلویزیون بر شخصیت کودک صرفاً از جنبۀ منفی نباید مورد بررسی قرار بگیرد. رسانه‌ها می‌توانند در شکل‌گیری شخصیت کودکان نقش سازنده‌ای نیز داشته باشند. برخی از مهم‌ترین مزایای تماشای تلویزیون برای کودکان عبارت‌اند از:
1. سرگرمی
سرگرمی یکی از مهم‌ترین نیازهای کودکان در طول دورۀ کودکی‌شان است. تلویزیون می‌تواند بخشی از نیاز کودکان به سرگرمی را تأمین کند.
2. آموزش
بسیاری از مفاهیم انسانی از طریق رسانه به بهترین شکل ممکن به کودکان منتقل می‌شود. بعضاً برای آموزش برخی از مفاهیم به کودکان باید ساعت‌ها وقت صرف کرد؛ اما با یک برنامۀ تلویزیونی ساده می‌توان همان مفاهیم را در کوتاه‌ترین زمان ممکن و درعین‌حال به شیوه‌ای هنرمندانه و اثرگذار به کودکان منتقل کرد.
3. دعوت به ورزش
کودکان در قاب تلویزیون با برنامه‌های ورزشی مختلف آشنا می‌شوند. ورزش چه به‌عنوان تفریح و چه به‌عنوان شغل حرفه‌ای می‌تواند زمینه‌ساز آیندۀ درخشانی برای کودکان باشد. تلویزیون در تشویق آنها برای فعالیت در این زمینه بسیار مفید است.
4. تقویت شناخت و درک فرهنگی
تاثیر تلویزیون بر شخصیت کودک تا حدود زیادی درزمینۀ فرهنگی است. کودک شما با تماشای برنامه‌های گوناگون تلویزیون با فرهنگ‌های مختلف آشنا می‌شود و این مسئله در شکل‌گیری شخصیت اجتماعی فرزند شما نقش بسزایی را ایفا می‌کند.
معایب تاثیر تلویزیون برای کودکان
جنبۀ منفی تاثیر رسانه بر شخصیت کودک همان چیزی است که والدین را بسیار نگران می‌کند. قدم اول در پیداکردن راه چاره برای این مشکلات، شناخت دقیق معایب تماشای تلویزیون برای کودکان است که عبارت‌اند از:
1. اتلاف وقت
اگر بگوییم که دوران کودکی گران‌بهاترین دورۀ زندگی هر فردی در طول حیاتش است، گزافه نگفته‌ایم. سپری‌کردن این دوره در تماشای تلویزیون خسارت بزرگی است که بعضاً هیچ‌گاه تا پایان عمر نمی‌توان آن را جبران کرد. یکی از آفات بزرگ تماشای تلویزیون، هدردادن بیش از حد زمان است.
2. ضعف در برقراری ارتباطات اجتماعی
تلویزیون سخن می‌گوید، اما جای انسان را نمی‌گیرد؛ بنابراین کودک شما با تماشای تلویزیون نمی‌تواند مهارت برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران را در خود تقویت کند. این مشکل می‌تواند باعث بروز انزوا و گوشه‌گیری فرزند شما در آینده شود؛ چراکه او نمی‌داند چگونه باید با دیگران ارتباط برقرار کند.
3. رشد نکردن خلاقیت و خیال پردازی کودکان
اگر کودکی به‌جای گردش در محیط پیرامونی و آشناشدن با پدیده‌های جدید، تمام زمان خود را صرف تماشای تلویزیون کند، قطعاً نمی‌توان انتظار داشت که قوۀ تخیل و خلاقیت او رشد کند. رشد قوۀ خیال و خلاقیت، به قرارگرفتن کودکان در معرض عوامل تحریک‌کننده نیاز دارد. تلویزیون به‌هیچ‌وجه عامل تحریک‌کنندۀ مناسبی به شمار نمی‌رود.
4. ناتوانی در تمرکز
تاثیر تلویزیون بر شخصیت کودک روی تمرکز او نیز اثر منفی می‌گذارد. بررسی‌های تجربی نشان می‌دهد که کودکانی که روزانه بیش از سه ساعت زمان در برابر نمایشگرها سپری می‌کنند، نمی‌توانند روی کارهای مختلف خود به‌خوبی تمرکز کنند. نمود بارز این مشکل در طول دوران تحصیل کودکان و افت تحصیلی آنها آشکار می‌شود.
5. تربیت کودکان غیرمولد
جامعۀ امروز بیش از هر زمان دیگری به انسان‌های مولد نیاز دارد که می‌توانند موتورهای محرک اقتصاد یک کشور باشند. یک انسان با چنین خصوصیاتی در برابر تلویزیون تربیت نمی‌شود. انسان‌های مولد از دل زندگی‌های پرجنب‌وجوش بیرون می‌آیند.
6. اضافه وزن
تماشای بیش از تلویزیون و صرف زمان زیاد برای بازی‌های رایانه‌ای به‌معنای کاهش تحرک در کودکان است. نتیجۀ این چالش نیز چیزی جز اضافه‌وزن و چاقی کودکان نیست. در علم پزشکی نیز چاقی به‌عنوان زمینه‌ساز بروز بسیاری از بیماری‌های دیگر شناخته می‌شود.
7. مشکلات بینایی
تماشای بیش از حد تلویزیون روی بینایی کودکان نیز به‌طور مستقیم تأثیرگذار است. بسیاری از کودکان در پیرامون ما هستند که به دلیل صرف زمان زیاد در برابر صفحه‌های نمایش بزرگ، توان بینایی 100درصد خود را از دست داده‌اند و مجبور به استفاده از عینک هستند.
8. مشکلات یادگیری
مهارت گوش‌دادن و شنیدن فعال نقش کلیدی در تقویت قوای یادگیری افراد دارد. تأثیر تلویزیون بر شخصیت کودک، تضعیف این دو مهارت است؛ چراکه عملاً کودک در تماشای تلویزیون به مهارت گوش‌دادن و شنیدن فعال نیاز ندارد؛ درنتیجه در بلندمدت تأثیر منفی این آسیب باعث اختلالات جدی در یادگیری او می‌گردد.
راهکارهای پیشنهادی برای استفادۀ درست از تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای
با تاثیر تلویزیون بر شخصیت کودک آشنا شدیم. البته آنچه به‌عنوان مزایا و معایب تماشای تلویزیون مطرح کردیم، تنها گوشه‌ای از مهم‌ترین مواردی بود که باید به آنها اشاره می‌کردیم. در بخش معایب، مهم‌ترین نکته این است که مشکلات از جایی شروع می‌شود که کودکان زمان بیش از اندازه‌ای را به‌مدت طولانی صرف تماشای تلویزیون می‌کنند. برای حل این مشکل چند راه‌حل برای والدین وجود دارد که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم.
1. تعیین عادات درست برای تماشای تلویزیون و بازی‌کردن توسط والدین
والدین حتماً باید با فرزندان خود توافق کنند که صرفاً زمان خاصی از شبانه‌روز را به تماشای تلویزیون اختصاص دهند. در چارچوب این تصمیم توصیه می‌شود که بیش از دو ساعت در روز اجازۀ تماشای تلویزیون به بچه‌ها داده نشود. جرایم مختلفی نیز برای تخطی بچه‌ها از این قانون در خانه در نظر بگیرید و حتماً در اجرای آنها جدی باشید.
2. لزوم توجه والدین به محتوای برنامه‌های کودکان و بازی‌ها
در کنار زمان تماشای تلویزیون، باید روی محتوای برنامه‌ها نیز حساس باشید. تاثیر تلویزیون بر شخصیت کودک بیشتر به مسئلۀ محتوای نامناسب برنامه‌ها برمی‌گردد. حتماً باید با تحقیق و بررسی، مجموعه‌ای ازمحتواهای مفید و کاربردی را شناسایی کنید و در اختیار فرزندان خود قرار دهید.
3. کمک‌گرفتن از مشاور کودک
مشاور کودک می‌تواند در پیداکردن راه چاره برای کنترل تأثیر رسانه بر شخصیت کودک مؤثر باشد. مشاور کودک با توجه به دانش و تجربه‌ای که در این زمینه دارد، می‌تواند راهنمایی لازم را در اختیار شما قرار دهد.
کلام پایانی
در این مطلب، تاثیر تلویزیون بر شخصیت کودک را بررسی کردیم. واقعیت این است که جلوگیری از تماشای تلویزیون و استفادۀ بچه‌ها از بازی‌های رایانه‌ای به‌هیچ‌وجه ایدۀ کارسازی نیست. بهترین کار، کنترل این موضوع و هدایت آن در مسیر درست است. یاری وی با برخورداری از مشاوران باتجربه درزمینۀ کودک و رسانه آماده است تا راهنمایی‌های لازم را در این زمینه در اختیار والدین گرامی قرار دهد. در عصر دیجیتال با کمک مشاوران یاری وی کودکان خود را به بهترین شکل ممکن تربیت کنید.
