وقتی صحبت از چگونگی ابراز عشق به‌میان می‌آید، ناخودآگاه این سوال مطرح می‌شود که ابراز عشق در کدام جامعه؟ هر جامعه، مجموعه‌ای از آداب و رسوم‌ها، هنجارها، قانون‌ها، سنت‌ها و باورها را شامل می‌شود که همگی‌شان بازتاب‌دهنده فرهنگ آن جامعه‌اند. در این میان، عشق، ارتباطی مستقیم با فرهنگ هر جامعه دارد و شیوه ابراز آن، با سنت‌ها و باورهای همگانی مرتبط است.
بگذارید همین ابتدا با یک مثال کوچک، عمق این تفاوت‌های فرهنگی را نشان دهیم. بوسیدن، نوعی ابراز محبت و بیان عشق به‌واسطه زبان بدن است؛ اما جالب است بدانید که همین بوسیدن، در برخی فرهنگ‌ها زیاد مرسوم نیست و از رفتارهای مشابه دیگری مانند کشیدن انگشت روی لب یا مالیدن نوک بینی‌ها به یکدیگر، نشانه‌ای ابراز علاقه و محبت است.
همان اندازه که ممکن است چنین رفتارهایی از دیدگاه شما عجیب به نظر برسد، تعریف و ابراز عشق هم می‌تواند در جوامع مختلف، متفاوت از یکدیگر باشد؛ اما آن‌چه که ما در این مقاله می‌خواهیم به آن اشاره کنیم، چگونگی ابراز عشق در فرهنگ ایرانی، موانع موجود برای ابراز علاقه و راهکارهای بهبود ارتباطات عاطفی بین زوج‌های ایرانی‌ست. به همین منظور تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
فهرست محتوا
عشق مرد و زن ایرانی این‌گونه است
عشق واژه‌ای مقدس و ارزشمند در تاریخ ایران است. وقتی تاریخ اساطیری ایران را مرور می‌کنیم، با مجموعه نفیسی از زوج‌های عاشق و ماندگار مواجه می‌شویم که بخش گران‌بهایی از تاریخ و ادبیات ایران را به خود اختصاص داده‌اند؛ از «لیلی و مجنون» و «شیرین و فرهاد» گرفته تا «خسرو و شیرین» و «کتایون و گشتاسب».
اما آیا عشقی که در داستان این افراد جاری‌ست، قابل تکرار در عشق‌های امروزی خواهد بود؟ آیا شیوه عشق‌ورزی در فرهنگ ایران همیشه ثابت و یکنواخت بوده است؟ اگر بخواهیم به موضوعی که در مقدمه به آن پرداختیم اشاره کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که شیوه ابراز عشق در فرهنگ ایرانی دستخوش تغییراتی شده است؛ چرا که عشق، نشأت‌گرفته از فرهنگ است و فرهنگ ما ایرانی‌ها در طی قرن‌های مختلف، شاخ‌وبر‌گ‌های تازه‌ای به خود گرفته و اصلاحات متعددی را دیده است.
البته این بدان‌معنا نیست که دیگر نمی‌توان عشقی اساطیری از جنس «ویس و رامین» را تجربه کرد؛ زیرا عشق همیشه برخاسته از رابطه‌ای عمیق بین دو شخص است و همین امر زمینه‌ساز عشق‌هایی جاودانه در آینده خواهد بود. اما اگر در کل بخواهیم به نشانه‌هایی از ابراز عشق بین زوج‌های ایرانی اشاره کنیم، به این موارد می‌رسیم:
- به‌خاطرسپردن جزئیات مربوط به شریک زندگی
- تلاش برای جلب توجه او
- همراهی‌کردن به‌عنوان فردی مشوق
- اعتماد به طرف مقابل و محدودنکردن او
- توجه به خواسته‌ها و علایق او
- گرفتن مشورت در تصمیم‌گیری‌ها
- اختصاص‌دادن زمانی ویژه برای بیان احساسات
- تلاش برای داشتن حالی خوب
- پذیرفتن طرف مقابل با وجود نقص‌ها
- داشتن صداقت در کلام و احترام در رفتار
- ازخودگذشتگی در جهت اثبات عشق
- و …
ویژگی‌های همسر مناسب در فرهنگ ایرانی
احتمالا شما هم با ما هم‌نظرید که انتخاب همسر، می‌تواند مهم‌ترین و تاثیرگذارترین اتفاق در زندگی یک انسان باشد. اگر بخواهیم زندگی هر انسانی را به‌صورت نمودار ترسیم کنیم، انتخاب همسر، نقطه عطف این نمودار خواهد بود؛ زیرا بسیاری از تصمیمات و رویدادها در آینده، وابسته به همین انتخاب است. اکنون می‌خواهیم ببینیم در فرهنگ ما ایرانی‌ها، همسر آینده چه ویژگی‌هایی باید داشته باشید.
· اخلاق‌مداری و رفتار محترمانه
موضوع اخلاق و رفتار آن‌قدر بااهمیت است که حتی هنگام انتخاب دوستانمان هم این دو فاکتور را مد نظر قرار می‌دهیم. بدیهی‌ست که هنگام انتخاب همسر آینده، توجه به اخلاق و رفتار او، باید در اولویت قرار گیرد. از آن‌جایی که فاکتورهای اخلاقی و رفتاری در فرهنگ ما بسیار پررنگ جلوه می‌کنند، از همین رو خانواده‌ها پیش از توجه به مسائل مادی و ظاهری، به رفتار و کردار اهمیت می‌دهند.
· تفاوت سنی معقول
هنگام انتخاب همسر، یکی از فاکتورهایی که در فرهنگ ایرانی خیلی مورد توجه قرار می‌گیرد، فاصله سنی بین پسر و دختر است. البته هیچ قانون و فرمولی برای این موضوع وجود ندارد؛ بلکه میزان بهره هوشی، بلوغ فکری، جایگاه اجتماعی و موارد این‌چنینی در این امر تاثیرگذارند. این ویژگی از آن دست مواردی‌ست که هنگام مشاوره با روانشناس مشخص خواهد شد.
موانع ارتباط سالم بین زوجین در فرهنگ ایرانی
چنان‌چه سریال محبوب «شهرزاد» را دیده باشید، احتمالا با ما موافقید که کم‌تر کسی در همان قسمت‌های ابتدایی می‌توانست پیش‌بینی کند که عشق بین شهرزاد و فرهاد تا این حد پیچیده و جانکاه خواهد شد. شاید بتوان آن جمله معروف شهرزاد را که گفت”همیشه اون‌جوری نمی‌شه که ما فکرش رو می‌کنیم” برای روابط زوجین در فرهنگ ایرانی به‌کار برد.
عموم دخترها و پسرهای ایرانی که خواهان ازدواج با یکدیگرند، در ابتدا دست به خیال‌پردازی‌ها و ساختن زندگی رویایی‌شان می‌زنند؛ اما گاهی اوقات شرایط به‌گونه‌ای که فکرش را می‌کردند پیش نمی‌رود و موانعی را بر سر راه خود می‌بینند که آغازگر چالش‌ها در روابطشان خواهد بود. بیایید با یکدیگر این موانع را به‌طور کلی بررسی کنیم.
· تفاوت در عقاید مذهبی و سنت‌ها
فرهنگ ایران متشکل از خرده‌فرهنگ‌هاست که هرکدامشان در دل خود عقاید دینی و سنت‌های متفاوتی دارند. تفاوت عقیده در بین دختر و پسر یا خانواده‌هایشان، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مانع برای ایجاد ارتباطی سالم است. به‌طور مثال شاید ارتباط بین دختر و پسر پیش از ازدواج، در بین برخی خانواده‌ها امری طبیعی و بدیهی جلوه کند؛ در حالی که برخی دیگر آن را مغایر با باورهای دینی و مذهبی بدانند.
همین امر سبب ایجاد مانعی پرقدرت بر سر راه دختر و پسر می‌شود. در یک‌سو خانواده‌ای قرار دارد که معتقد است پیش از ازدواج هیچ ارتباطی نباید وجود داشته باشید؛ و در طرفی دیگر خانواده‌ای را می‌بینیم که می‌گوید آشنایی و ارتباط پیش از ازدواج، از ملزومات یک ازدواج فکرشده و موفق است.
· ارتباط جنسی پیش از ازدواج
در فرهنگ ایرانی، رابطه جنسی فقط در چارچوب ازدواج تعریف شده است؛ اما با گذشت زمان و تغییرات بنیادین در طرز فکر قشر جوان، شاهد روابط جنسی خارج از چارچوب‌های قانونی و عرفی جامعه هستیم. این موضوع می‌تواند مانعی سرسختانه ایجاد کند؛ از این نظر که ممکن است یکی از طرفین اصرار بر داشتن رابطه جنسی پیش از ازدواج داشته باشد و طرف دیگر با این خواسته مخالفت کند.
همچنین اگر طی یک آزمایش، مشاوره یا به دلیل صداقت کلام مشخص شود که یکی از طرفین پیش‌تر رابطه جنسی داشته است، احتمال دارد ادامه رابطه را دشوار و تنش‌زا کند؛ زیرا سبب کاهش اعتماد می‌شود.
رایج‌ترین مشکلات در خانواده‌های ایرانی
از آن‌جایی که اعضای یک خانواده را افرادی مستقل با تفکراتی منحصربه‌فرد تشکیل می‌دهند، بدیهی‌ست که اختلاف نظر و بروز مشکلات در آن دیده شود؛ اما موضوعی که اهمیت پیدا می‌کند، کنارآمدن با این اختلافات و یافتن راه‌حلی موثر برای آن‌هاست. در ادامه مروری خواهیم داشت بر رایج‌ترین مشکلات در خانواده‌های ایرانی و چگونگی برطرف‌کردن آن‌ها.
· چالش بر سر فرزندپروری یا فرزندآوری
چگونگی تربیت فرزند یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌هایی‌ست که بسیاری از والدین با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند و در بسیاری از مواقع در همین مسیر به مشکل برمی‌خورند؛ به این دلیل که هریک از آن‌ها تفکری مخصوص به خود دارد و همین امر باعث اختلاف نظر می‌شود.
والدین باید به این موضوع توجه داشته باشند که فرزندشان باید بر اساس ارزش‌های هر دو (پدر و مادر) رشد کند و صرفا نباید تربیت فرزند تنها بر عهده یک نفر قرار گیرد. همچنین گاهی اوقات شاهد اختلافاتی بر سر فرزندآوری هستیم که این موضوع می‌تواند با حضور یک مشاور و با در نظر گرفتن سن والدین، شرایط اقتصادی و اولویت‌های زندگی، به سرانجام برسد.
· ورود مسائل کاری به حریم خانواده
داشتن فعالیت‌های اقتصادی برای حداقل یکی از اعضای خانواده امری اجباری‌ست؛ اما باید به این مورد هم توجه داشت که این اجبار نباید باعث ادغام مسائل کاری با خانوادگی شود. قدیمی‌ها همیشه معتقد بودند که باید مسائل مربوط به کار را پشت درِ خانه رها کرد و با ذهنی آزاد و بی‌دغدغه وارد منزل شد.
یکی از رایج‌ترین مشکلاتی که در بین خانواده‌های ایرانی می‌توان دید، ورود مسائل کاری به حریم خانواده است که باعث تحت‌الشعاع قرارگرفتن جو محبت‌آمیز و آرامش‌بخش خانواده می‌شود.
راهکارهای بهبود ارتباط بین زوج‌ها
رابطه بین زوج‌ها را زمانی می‌توانیم «سالم» بنامیم که در آن، ارتباط بین دختر و پسر به‌درستی شکل گیرد. چنان‌چه نحوه برقراری ارتباط با همسر را نیاموخته باشید، بی‌شک رابطه‌ای ناسالم انتظارتان را خواهد کشید. بگذارید یک تعریف دقیق و درست از ارتباط بیان کنیم تا بهتر متوجه منظورمان شوید: ارتباط یعنی «انتقال یا به‌اشتراک‌گذاری ایده‌ها و احساسات، به‌شکلی موفقیت‌آمیز».
چنان‌چه سخنور خوبی هستید یا به زبانی عامیانه‌تر مجلس‌گرم‌کن محسوب می‌شوید، به این معنا نیست که ارتباطتان خوب است؛ بلکه در کنار سخنوری، باید شنونده خوبی هم باشید. زمانی که بتوانید خوب بشنوید، درک کنید و به‌زبان آورید، می‌توانید ارتباطی سالم داشته باشید. برای آن‌که ارتباط بهتر و سالم‌تری با همسر خود داشته باشید، به این موارد توجه کنید:
· سوالات «پایان باز» بپرسید
یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد ارتباط و کاوش در شخصیت طرف مقابل، پرسیدن سوال است؛ اما نه سوالی که بتوان با «بله یا خیر» جواب داد. بلکه سوالاتی بپرسید که طرف مقابلتان مجاب به دادن توضیحات شود. به‌عنوان مثال نپرسید “امروزت خوب بود؟”؛ در عوض بپرسید “امروزت چطور بود؟”. البته مراقب باشید که با برخی سوالات، به حریم شخصی و عاطفی طرف مقابلتان ورود نکنید.
هر شخصی برای خود مرزهایی ترسیم می‌کند که دیگران موظفند در آن محدوده با او ارتباط برقرار کنند. پس در عین حال که می‌خواهید با پرسیدن چنین سوالاتی، ارتباط خوب و سالمی ایجاد کنید، حواستان به مرزها و حریم‌ها باشد.
· دست از «ذهن‌خوانی» بکشید
گاهی اوقات تیرتان به هدف می‌خورد و می‌توانید بفهمید که همسرتان چه احساسی دارد؛ اما عموما توصیه می‌شود که ذهن‌خوان نباشید و در عوض، سعی کنید از شریک زندگی‌تان بپرسید که چه احساسی دارد.
همچنین منتظر نمانید تا همسرتان حدس بزند که شما از چه چیزی خوشتان می‌آید و از چه چیزی نه. همیشه با بیان احساسات به‌موقع خود، شریک خود را از عواطفتان آگاه کنید. خیلی‌وقت‌ها پیش می‌آید که حالتان خوب نیست؛ اما در پاسخ به سوال “چطوری” می‌گویید “خوبم”، و انتظار دارید تا همسرتان متوجه شود که چرا حالتان خوب نیست!
باید بدانید که این نوع برقراری ارتباط به‌هیچ‌وجه سالم نیست و همیشه باید از آن دوری کنید. سعی کنید درباره احساساتتان صادق باشید و پیش از آن‌که باعث بحث و جدلی بی‌پایه‌واساس شوید، عواطفتان را به زبان آورید.
البته خیلی خوب است که شناختتان از یکدیگر به‌قدری باشد که نیاز به گفتن بعضی چیزها نباشد؛ اما احساسات آدم‌ها آن‌قدر پیچیده است که احتمال دارد برخی نشانه‌ها را به‌اشتباه دنبال کنید. در آخر چیزی که از همه بیشتر اهمیت دارد این است که با درکی متقابل و تلاشی خستگی‌ناپذیر، در جهت شناخت و ایجاد رابطه‌ای سالم و عاطفی قدم بردارید.
عشق از آن شماست؛ تقدیمش کنید!
در این مطلب سعی کردیم عشق را از منظر فرهنگ ایرانی بررسی کنیم و ببینیم زوج‌ها در این فرهنگ، چگونه می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. همچنین موانع موجود بر سر راه زوج‌ها را بررسی کردیم که مهم‌ترین آن‌ها تفاوت عقیده بود. اما چکیده کلام این است که عشق، فداکاری می‌خواهد و صبر!
اکنون که به پایان کلام نزدیک شدیم، خوشحال می‌شویم نظر شما را در رابطه با این موضوع بدانیم. عشق در سنت خانوادگی‌تان چگونه تعریف می‌شود؟ چه موانعی بر سر راه ازدواجتان وجود داشته است؟
منابع:
