حتماً برایتان پیش آمده است که از شرایط، رخداد یا اتفاقی نگران شوید. متأسفانه در زندگی مدرن داشتن استرس و اضطراب کاملاً طبیعی محسوب می‌شود. به همین دلیل، این دو واژه در دایرۀ لغات ما بسیار کاربرد دارند. گاهی‌اوقات افراد این دو عبارت را سهواً به‌جای یکدیگر به کار می‌برند.
شاید تعجب کنید، اما استرس با اضطراب یکسان نیست. با شناخت و درک تفاوت استرس و اضطراب، می‌توانیم بهتر به درمان آن‌ها بپردازیم. برای شروع به تعریف کلی از این دو واژه می‌پردازیم و در انتها با بررسی راه‌های کاهش استرس و اضطراب، به داشتن یک زندگی آرامش‌بخش کمک خواهیم کرد.
فهرست محتوا
استرس چیست؟
اصطلاح استرس را اولین‌بار هانس سلای در دهۀ 1930 ابداع کرد. او این اصطلاح را این‌گونه تعریف کرد:
«پاسخ غیراختصاصی بدن به هرگونه تقاضای تغییر، استرس گفته می‌شود.»
او معتقد بود فشار استرس، انگیزه‌ای را ایجاد می‌کند که ما برای تغییر رفتار خود به آنچه لازم است، نیاز داریم. از نظر او استرس می‌تواند خوب یا بد باشد.
در حال حاضر تعریف کامل‌تری از استرس ارائه شده است. این تعریف از کتابچۀ راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات ذهنی، چاپ پنجم، به دست آمده است:
«استرس به الگوی پاسخ‌های خاص و غیراختصاصی شخص به محرک‌هایی که تعادل او را برهم می‌زنند گفته می‌شود. این محرک‌ها می‌توانند درونی یا بیرونی باشند. کنترل استرس با وجود محرک‌ها امری طبیعی است و با تمرین و راه‌های سادۀ مدیریت استرس انجام می‌شود.»
اضطراب چیست؟
کتابچۀ راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات ذهنی، اضطراب را این‌گونه تعریف می‌کند:
«پیش‌بینی ترسناک از آنچه در آینده اتفاق می‌افتد، همراه با حس نگرانی، پریشانی و یا علائم جسمی تنش. محرک این پیش‌بینی‌ها و افکار منفی ممکن است داخلی و خارجی باشد.»
درواقع اضطراب، پریشانی احساسی پیرامون یک محرک یا خطر بالقوۀ منفی است، نه لزوماً واکنشی به خود محرک.
حالا که با معانی این دو واژه آشنا شدیم می‌توانیم به تفاوت استرس و اضطراب بپردازیم.
تفاوت استرس و اضطراب چیست؟
۱. اصلی‌ترین تفاوت استرس و اضطراب، از منبع آن‌ها نشئت می‌گیرد. استرس از تجربۀ فشار ناشی می‌شود، در‌حالی‌که اضطراب به احساسات ما دربارۀ تجربۀ ما و چگونگی کنارآمدن با آن مربوط می‌شود.
۲. استرس در زمان حال تجربه می‌شود، اما اضطراب در آینده زندگی می‌کند. ما هنگام انجام آنچه برای تأمین خواسته‌های زندگی لازم است، احساس استرس می‌کنیم. اما اضطراب به اینکه ممکن است در آینده چه اتفاقی برایمان بیفتد می‌پردازد. این تفاوت استرس و اضطراب در میزان کیفیت زندگی تأثیرگذار است.
۳. یکی دیگر از اصلی‌ترین تفاوت‌های استرس و اضطراب، این است که استرس دلیل روشنی دارد. در‌حالی‌که دلیل روشنی برای اضطراب وجود ندارد.
۴. استرس می‌تواند در برخی مواقع مفید باشد. مثلاً برای امتحان استرس دارید و این استرس می‌تواند شما را به تلاش مضاعف برای قبولی تشویق کند. در‌حالی‌که اضطراب هیچ جنبۀ مثبتی ندارد.
۵. استرس می‌تواند زمینه‌ساز اضطراب باشد. استرس قبل از اضطراب به وجود می‌آید و همان‌گونه که اشاره شد، دلیل آن روشن است. فرد نسبت به دلیل استرس آگاهی دارد. ممکن است فرد تلاش کند که با بهره‌گیری از مکانیزم‌های دفاعی روانی، تأثیرات عوامل استرس‌زا را کم و استرس را مدیریت کند. در چنین حالتی استرس تا اندازه‌ای کاسته و فراموش می‌شود، ولی ممکن است در درازمدت زمینه‌ساز اضطراب شود. هنگامی که اختلال اضطراب در فرد شکل بگیرد، او آگاهی درستی از این ندارد که اضطرابش در نتیجۀ عوامل استرس پدید آمده است.
چرا اضطراب به سراغمان می‌آید؟
با درک تفاوت استرس و اضطراب حتماً شما هم به این نتیجه رسیده‌اید که درمان اضطراب را نباید به تعویق بیندازید. اما اصلاً چرا اضطراب را تجربه می‌کنیم؟ همان‌طور که اشاره شد، یکی از اصلی‌ترین عوامل بروز اضطراب، استرس است. اما عوامل زیر نیز می‌توانند در بروز این اختلال مؤثر باشند:
۱. ژنتیک
۲. خستگی
۳. بدخوابی
۴. محیط زندگی
۵. تجربه‌های تلخ گذشته
۶. ترک یا سوءمصرف مواد‌مخدر
۷. مشکلات پزشکی
۸. سابقۀ اختلالات روانی
همچنین علائم اضطراب عبارت‌اند از:
- وحشت، ترس و ناراحتی
- مشکلات خواب
- ناتوانی در حفظ آرامش
- دست یا پای سرد، عرق‌کرده، بی‌حسی یا گزگز
- تنگی نفس
- تنفس سریع‌تر از حالت طبیعی
- تپش قلب
- دهان خشک
- حالت تهوع
- عضلات منقبض
- سرگیجه
- فکرکردن مدام به یک مشکل و ناتوانی در جلوگیری از آن (نشخوار فکری)
- ناتوانی در تمرکز
- اجتناب از اشیا و مکان‌های ترسناک به طرز شدید و وسواس‌گونه
کدام‌یک از انواع اضطراب سلامت شما را تهدید می‌کند؟
تا‌به‌حال 6 نوع از اضطراب به‌تفکیک شناسایی شده‌اند:
۱. اختلال اضطراب فراگیر: در این نوع اضطراب فرد بدون دلیل نگرانی و تنشی غیرواقعی را احساس می‌کند.
۲. اختلال اضطراب هراس: در این نوع اضطراب، احساس ترس ناگهانی به فرد وارد می‌شود که دلیلی برای آن وجود ندارد.
۳. اختلال اضطراب اجتماعی: این اضطراب که فوبیای اجتماعی هم نامیده می‌شود زمانی به وجود می‌آید که فرد نسبت‌به موقعیتهای اجتماعی، احساس نگرانی دارد. افرادی که اضطراب اجتماعی دارند، دائماً نگران این هستند که مورد قضاوت قرار گیرند.
۴. آگورافوبیا: یکی دیگر از انواع اضطراب محسوب می‌شود که در آن فرد ترس شدیدی نسبت به قرار‌گرفتن در مکانی دارد که فرارکردن از آن در شرایط اضطراری سخت به نظر می‌رسد؛ مثلاً اضطراب در هواپیما.
۵. اضطراب جدایی: در اضطراب جدایی فرد در صورت ندیدن و جدایی از یکی از نزدیکانش احساس اضطراب و ترس می‌کند؛ زیرا گمان می‌کند که اتفاق بدی برای فرد موردنظر افتاده است.
۶. اضطراب پس از سانحه: این اضطراب سندرمی است که پس از مشاهده و تجربۀ مستقیم یک تراما روی می‌دهد. اضطراب پس از سانحه به مشکلات جدی و در مواردی حتی به خودکشی منجر می‌شود.
در‌صورتی‌که هریک از انواع اضطراب عصبی را تجربه می‌کنید، برای درمان آن اقدام کنید. درمان این اختلال با توجه به تفاوت استرس و اضطراب باید ریشه‌یابی شود. به کمک یک مشاورۀ روان‌شناسی می‌توانید نوع و ریشۀ اضطرابتان را شناسایی کرده و برای رفع آن اقدام کنید. به خاطر داشته باشید که تحمل‌کردن اضطراب‌های زیاد می‌تواند برای سلامت روان شما خطرناک باشد. اما روش‌هایی برای درمان و کنترل استرس پیشنهاد شده است. با کمک این راهکارها آرامش بیشتری خواهید داشت.
درمان استرس با کمک 5 راهکار
۱. درمان استرس با حذف نوشیدنی‌های کافئین‌دار: مصرف قهوه، چای، نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و شکلات را کاهش دهید. کافئین یک داروی تغییردهندۀ خلق‌و‌خو است و ممکن است استرس و حتی اضطراب شما را تشدید کند.
۲. غذای سالم بخورید: تغذیۀ سالم و داشتن سبک غذایی مفید یکی دیگر از عواملی است که در کنترل استرس نقش بسزایی دارد.
۳. ورزش کنید: تمرینات هوازی سریع مثل دویدن و دوچرخه‌سواری به آزادسازی مواد شیمیایی مغزی کمک می‌کند و درنهایت استرس را کاهش می‌دهد.
۴. خواب کافی داشته باشید: استراحت کامل را در اولویت قرار دهید. روتین آرامش‌بخشی برای خواب خود داشته باشید. اگر با رعایت این موارد همچنان در خوابیدن مشکل داشتید، با یک متخصص صحبت کنید. یک روانشناس و مشاور می‌تواند در این مسیر همراه خوبی برای شما باشد.
۵. کمک بگیرید: همراهی یک راهنما و کمک‌گرفتن از کسی که تجربه‌های مشابه شما را داشته می‌تواند در مسیر کنترل استرس بهترین راهکار باشد. متخصصان روان‌شناسی نیز با آگاهی از ریشه‌های استرس می‌توانند در درمان استرس و اضطراب، شما را همراهی کنند. تفاوت استرس و اضطراب را جدی بگیرید و پیش از آنکه دیر شود، برای بهبود اوضاع تلاش کنید.
یاری وی بهترین متخصص همراه شماست
اگر نشانه‌های استرس را در خودتان می‌بیند و به دنبال کاهش آن‌ها هستید، حتماً از یک مشاور کمک بگیرید. با مشاوره‌های روان‌شناسی یاری وی در هر مکان و زمانی آرامش تضمینی را به دست خواهید آورد. برای آشنایی با متخصصان مدیریت استرس می‌توانید فهرست مشاوران را ببینید و با توجه به نظرها، برای دریافت مشاوره اقدام کنید. دریافت مشاوره استرس اضطراب و افسردگی از طریق سامانۀ یاری وی به‌صورت آنلاین، چت متنی، صوتی یا تصویری است. انتخاب با شماست. پس همین حالا برای دریافت مشاوره اقدام کنید.
