بهترین رفتار با فرزندان در دوران بلوغ چگونه باید باشد؟ دوران بلوغ یکی از حساس‌ترین دوره‌های زندگی هر انسانی در سال‌های ابتدایی زندگی‌اش است. اطرافیان فرد نوجوان در این بازه زمانی باید نقش‌های خود را به‌خوبی ایفا کنند تا هیچ‌گونه آسیب اساسی گریبان‌گیر نوجوان نشود. در بین اطرافیان، پدر و مادر اساسی‌ترین وظایف را دارند. حساسیت مسئله بلوغ و نوجوانی تا حدی است که والدین باید حتماً از مشاوره روانشناسی نوجوان در این دورۀ زمانی استفاده کنند تا راه و رسم درست تعامل با فرزندان خود را فرابگیرند. در این مقاله قانون‌های طلایی درزمینۀ رفتار والدین در دوران بلوغ فرزندانشان را معرفی می‌کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
مشکلات نوجوانان در سن بلوغ چیست؟
دوران بلوغ، زمان تغییرات بزرگ در نوجوانان به شمار می‌رود. با توجه به تغییرات عمده‌ای که در سبک زندگی انسان‌ها به وجود آمده است، در طول دهه‌های اخیر، مشکلات دورۀ بلوغ پسران و دختران به‌مراتب بیشتر از گذشته نیز شده است. به‌نوعی می‌توان دوران بلوغ را دوران گذار در زندگی هر فردی به شمار آورد. واقعیت این است که خاصیت دورۀ گذار، ناپایداری و تحولات سریع است. مدیریت این شرایط برای دستیابی به نقطۀ پایدار اهمیت بسیار زیادی دارد. قبل از هر چیزی والدین باید با مهم‌ترین مشکلات سن بلوغ آشنا شوند تا در گام بعدی بتوانند در مسیر سازگاری با آنها قدم بردارند. در اینجا به تعدادی از مهم‌ترین مشکلات دوره بلوغ نوجوانان اشاره می‌کنیم:
1. بروز تغییرات فیزیکی در نوجوان
به دلیل رشد سطح هورمون‌های موجود در بدن پسران و دختران در سنین نوجوانی، شاهد تغییرات فیزیولوژیکی در دوره بلوغ هستیم. این تغییرات بسته به جنسیت نوجوان به شکل‌های گوناگونی بروز می‌کند که عبارت‌اند از:
- رشد سینه‌ها در دختران؛
- تغییر تن صدا در پسران؛
- رویش مو در صورت پسران؛
- افزایش حجم عضلات در پسران؛
- رشد موهای ناحیۀ تناسلی در دختران و پسران؛
- شدت‌گرفتن بوی بدن در نوجوانان؛
- آغاز عادت ماهانه یا پریود در دختران.
شاید این سؤال برای شما پیش بیاید که چرا این تغییرات را باید در زمرۀ مشکلات دوران بلوغ برشمرد. واقعیت این است که آماده‌نبودن فرزندان برای مواجهه با این تغییرات می‌تواند مشکل‌زا باشد. در ادامۀ مطلب دراین‌باره بیشتر توضیح می‌دهیم.
2. ایجاد تغییرات احساسی و عاطفی در نوجوان
بلوغ و نوجوانی بی‌شباهت به آب‌وهوای بهاری نیست. همان‌طور که ممکن است در فصل بهار، در ظرف چند دقیقه، آب‌وهوای بارانی شدید به آسمان صاف و آفتابی تبدیل شود، خلق‌و‌خوی یک نوجوان در دوره بلوغ نیز ممکن است دستخوش تغییرات اساسی شود. نوجوانان دیگر کودکان دیروز نیستند که صرفاً مشغول بازی و سرگرمی باشند. از طرفی، هنوز آن‌قدر بزرگ نشده‌اند که بتوان آنها را در معرض مسئولیت‌های دورۀ بزرگسالی قرار داد. این مسئله به‌نوعی احساس تعلیق در آنها را دامن می‌زند. دگردیسی‌های عاطفی در دختران نوجوان به‌مراتب بیشتر از پسران به وقوع می‌پیوندد. شدت این چالش‌ها زمانی بیشتر می‌شود که بلوغ زودرس ایجاد شود.
3. بروز رفتارهای ناهنجار در دورۀ نوجوانی
نوجوانی دوره‌ای است که افراد در آن به دنبال گمشدۀ خود، یعنی استقلال می‌گردند. گاهی‌اوقات این ماجراجویی آنها در تعارض با هنجارهای حاکم بر خانواده قرار می‌گیرد. برای مثال، فرزند شما دارد با صدای بلند به موسیقی گوش می‌دهد، درحالی‌که شما مشغول استراحت هستید. بعد از تذکر شما باز هم ممکن است به رفتار خود ادامه دهد. از این دست اتفاقات و رفتار با فرزندان در دوران بلوغ در محیط خانواده به‌وفور رخ می‌دهد.
4. تمایل به رفتارهای پرخطر در دوران بلوغ
ریسک‌پذیری یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های دوران جوانی و نوجوانی هر انسانی به شمار می‌رود. به این مسئله اضافه کنید حضور در جمع دوستانی که بسیاری از رفتارهای پرخطر از آنها سر می‌زند و این مسئله می‌تواند به‌صورت مستقیم روی فرزندان شما نیز اثر بگذارد. بارها مشاهده شده است که نوجوانان به تحریک دوستان به‌سمت مصرف سیگار، موادمخدر یا مشروبات الکلی کشیده شده‌اند. این رفتارهای پرخطر که در ابتدا بیشتر هیجانی هستند، در صورت کنترل‌نشدن، ممکن است به عادت تبدیل شوند و آنگاه رهایی از آنها کار دشواری باشد.
5. افت تحصیلی
یکی دیگر از مشکلات شایع در دوران بلوغ، افت تحصیلی است که در موارد متعددی مشاهده می‌شود. در این‌گونه مواقع، نوجوان به دلیل فشارهای روانی زیادی که تحمل می‌کند، از تمرکز کافی برخوردار نیست و این طبیعی است که روی تحصیل او نیز اثر منفی به‌جا بگذارد.
6. مشکلات جسمی
در دوران بلوغ جسمی و جنسی پسران و دختران ممکن است در معرض مشکلات جسمی نیز قرار بگیرند. این مسئله در صورتی به وقوع می‌پیوندد که به تغذیۀ آنها بی‌اعتنایی شود. بی‌اشتهایی، در کنار مصرف انرژی زیاد در این دوره، اگر با مصرف مواد غذایی مفید و مقوی جبران نشود، مشکلات جسمی زیادی در کمین نوجوانان خواهد بود.
7. افسردگی
مسئلۀ عزت‌نفس، یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم در دوران بلوغ به شمار می‌رود. اگر فرد نوجوان در شرایطی قرار بگیرد که در اثر فشارهای روحی و روانی، عزت‌نفس خود را ازدست‌رفته ببیند، ممکن است در معرض شدید‌ترین آسیب‌های روحی و روانی قرار بگیرد که برخی از آنها در بزرگسالی نیز دامن‌گیر او خواهد بود. تحقیقات روانشناسی نیز نشان داده است که حدود 50درصد اختلالات روانی در بزرگسالی، ریشه در دورۀ نوجوانی دارد.پس باید به گونه رفتار با فرزندان در دوران بلوغ انجام دهیم که خود را ارزشمند ببیند.
8. درگیرشدن با مشکلات دوست‌یابی
نوجوانان در سال‌های ابتدایی حضور خود در اجتماع به سر می‌برند و بسیار مهم است که در این سال‌ها بتوانند روابط سالمی با انسان‌های پیرامون خود برقرار کنند. یکی از مشکلاتی که در دوران بلوغ گریبان‌گیر نوجوانان می‌شود، به‌وجودآمدن نوعی حس انزوا و گوشه‌گیری است که باعث شکست‌خوردن آنها در برقراری ارتباط سالم با محیط اطراف می‌شود.
9. گرفتارشدن به مشکلات جنسی
در دوران نوجوانی، پسران و دختران نخستین تجربه‌های برخورد و مواجهه با جنس مخالف را به‌طور واقعی تجربه می‌کنند. درصورتی‌که آموزش‌های جنسی لازم در این زمینه به آنها داده نشود، ممکن است مشکلات جنسی فراوانی در انتظار آنها باشد.
10. پرخاشگری و خشونت
پرخاشگری و خشونت یکی از مشکلات پسران در دوران بلوغ به شمار می‌رود. همان‌طور که اشاره کردیم، بزرگ‌ترشدن عضلات بدن آنها ممکن است نوعی روحیۀ تهاجمی را در آنها تقویت کند. این روحیۀ خشونت‌طلبی ممکن است با رفتارهای پرخطری مانند استفاده از سلاح‌های گرم و سرد همراه شود که نتایج جبران‌ناپذیری را به همراه خواهد داشت.
وظایف والدین در دوران بلوغ چیست؟
با مشاهدۀ بخشی از مهم‌ترین مشکلات دوران بلوغ در نوجوانان، شاید این نگرانی برای والدین ایجاد شود که چگونه می‌توانند این شرایط را مدیریت کنند. رفتار با فرزندان در دوران بلوغ آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است. مشاوره روانشناسی نوجوان می‌تواند گرۀ بسیاری از مشکلات پیش روی والدین را در این زمینه باز کند. یاری وی آماده است تا راهنمایی‌های لازم در این زمینه را در اختیار والدین عزیز قرار دهد. در اینجا به نکات طلایی که در رفتار والدین در دوران بلوغ باید مورد توجه قرار بگیرد، اشاره می‌کنیم:
1. فرزندان را از تغییرات جسمی دوران بلوغ آگاه کنید
والدین موظف هستند که فرزندان خود را پیش از رسیدن به دورۀ بلوغ، از بسیاری از تغییرات جنسی که در این دوره با آن مواجه می‌شوند، آگاه کنند. در این خصوص، راه‌هایی پیش روی والدین قرار دارد که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- همکاری با مدرسه در جهت آموزش جنسی فرزندان؛
- استفاده از فیلم‌ها و کتاب‌های آموزشی در این زمینه؛
- گفت‌وگوی مستقیم با فرزندان دربارۀ تغییرات جسمی در دوران بلوغ.
2. تغذیۀ سالم فرزندان را فراموش نکنید
البته که والدین همواره تلاش می‌کنند تا با توجه به توانایی مالی خود، بهترین تغذیه را برای فرزندانشان تأمین کنند. با‌وجوداین، توجه به تغذیۀ سالم فرزندان در دوره بلوغ آنها از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چراکه معمولاً بدن آنها مصرف انرژی بیشتری دارد. همچنین، در کنار رژیم غذایی سالم، برنامه‌ریزی برای ورزش منظم خانوادگی می‌تواند در دستیابی به سلامت جسمانی نقش مؤثری را ایفا کند.
3. اجازه دهید به‌راحتی حرف‌هایشان را با شما در میان بگذارند
صحیح ترین رفتار با فرزندان در دوران بلوغ این است که همدم وی باشید، دختران و پسران نوجوان در دوران بلوغ به دنبال بیان نظرها و عقاید خود هستند. بدون پیش‌داوری و قضاوت به آنها فرصت دهید که نظرهایشان را با شما در میان بگذارند. حتی اگر این نظرها اشتباه است، بگذارید آنها را با شما مطرح کنند تا بتوانید به دنبال راهی برای اصلاحشان بگردید.
4. تجربیات خود از دوران بلوغ را به آنها منتقل کنید
آنچه شما به‌عنوان والدین در دوران نوجوانی و بلوغ خود تجربه کرده‌اید، قطعاً برای فرزندان شما شنیدنی و جالب است. سعی کنید وجوه سازندۀ تجربیات خود را با آنها به اشتراک بگذارید.
5. خود را در جایگاه تکیه‌گاه برای فرزندانتان قرار دهید
هرچند فرزندان شما در دوران نوجوانی به دنبال استقلال هستند، اما نباید فراموش کنید که هنوز زمان مناسب برای استقلال کامل آنها فرا نرسیده است. آنها نیاز به تکیه‌گاهی دارند که در مشکلات به آن تکیه کنند. سعی کنید با برقراری رابطۀ دوستانه با آنها اعتماد‌شان را جلب کنید و از این طریق بهترین دوست آنها در دوران بلوغ باشید.
6. آنها را در جایگاه متهم قرار ندهید
در رفتار با فرزندان در دوران بلوغ نه نقش وکیل را ایفا کنید که همۀ رفتارهای او را توجیه کنید و نه در مقام قاضی ظاهر شوید که به دنبال راهی برای متهم‌کردن او باشید. سعی کنید جایی میان این دو باشید. به‌جای اینکه به او بگویید چه کارهایی را نکند، سعی کنید طعم شیرین کارهای درست را به او بچشانید. مطمئن باشید که سیاست‌های تشویقی در این دوره بیشتر جواب می‌دهد.
7. آموزش‌های جنسی لازم را به او بدهید
بی‌توجهی و سرپوش‌گذاشتن روی آموزش‌های جنسی به نوجوانان، راه‌حل مناسبی نیست. به دلیل توسعۀ ابزارهای رسانه‌ای و فضای مجازی در دنیای امروز، نوجوانان به هر ترتیب می‌توانند به این‌گونه مسائل دست پیدا کنند. اگر شما به‌عنوان والدین، شیوۀ درست مسائل جنسی را به آنها آموزش ندهید، دیگران این کار را به خطرناک‌ترین شکل ممکن انجام می‌دهند.برای کسب اطلاعات بیشتر,مطلب از چه سنی باید آموزش جنسی به کودکان را آغاز کرد مطالعه کنید.
8. خود را به‌عنوان مانعی بر سر راه آنها قرار ندهید
حس و حال دوران نوجوانی به‌گونه‌ای است که تمایل دارند از تمام موانعی که در مسیر زندگی‌شان وجود دارد، عبور کنند. به همین دلیل نباید در جایگاه والدین آنها خود را به‌عنوان مانعی بر سر راهشان تعریف کنید، بلکه به کودکان خود بفهمانید شما کسی هستید که هرجا به شما نیاز پیدا کنند، در آن موقعیت حضور دارید، بهترین رفتار با فرزندان در دوران بلوغ همراه بودن با آن است.
9. آنها را به‌سمت مهارت‌آموزی سوق دهید
بسیاری از والدین از اتلاف وقت زیاد فرزندان خود در فضای مجازی گلایه دارند. واقعیت این است که دنیای مجازی در حال حاضر بستری فوق‌العاده برای کسب درآمد به شمار می‌رود. سعی کنید به‌جای آنکه آنها را از حضور در این فضا منع کنید، به سراغ راه‌هایی بروید که مهارت آنها در استفاده از فضای مجازی و رایانه را برای آماده‌شدن به‌منظور ورود به بازار کار تقویت کند. این مسئله در جلوگیری از درگیرشدن آنها با بیراهه‌ها بسیار مؤثر است.
10. الگوی رفتاری شایسته‌ای برای آنها باشید
اگر فرزندان شما در دوران بلوغ، رفتارهای پرخطر و ناهنجار را از والدین خود ببیند، تبعاً تمایل پیدا می‌کنند که این رفتارها را تقلید کنند و آنگاه بهترین رفتار با فرزندان در دوران بلوغ و هزاران پند و اندرز به هیچ‌وجه فایده ای ندارد. سعی کنید در کنار تمام موارد فوق، الگوی عملی شایسته‌ای نیز برای فرزندان خود باشید.
کلام پایانی
در این مقاله به معرفی مشکلات دوران بلوغ نوجوانان و همچنین بهترین رفتار با فرزندان در دوران بلوغ پرداختیم. بدون شک ممکن است با وجود کاربردی‌بودن راه‌هایی که در این مقاله اشاره کردیم، بسیاری از والدین بازهم نگرانی‌های زیادی برای مراقبت از فرزندان خود در دوران بلوغ داشته باشند. بهترین راه برای غلبه بر این نگرانی‌ها، کمک‌گرفتن از مشاوران متخصص است. یاری وی در این زمینه گروهی از برترین مشاوران متخصص در حوزۀ نوجوانان و جوانان را گرد هم آورده است تا والدین را در مسیر ایمن‌سازی نوجوانان در دورۀ بلوغ یاری رساند. شما می‌توانید با همکاران ما تماس بگیرید و در جلسات مشاورۀ اختصاصی با کارشناسان یاری وی شرکت کنید.
