افکار منفی یکی از مهم‌ترین عوامل مخرب فعالیت‌های انسانی به شمار می‌روند. همۀ ما تجربۀ این مشکل را در زندگی خود داشته‌ایم. معمولاً وقتی تصمیم به انجام کاری می‌گیریم یا حتی وقتی در متن انجام یک کار قرار داریم، افکار منفی به ذهن ما هجوم می‌آورند. این افکار منفی به اشکال مختلفی ظاهر می‌شوند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، فومو یا ترس از دست دادن است.
استرس از دست دادن گاهی‌اوقات به‌کلی ما را از اجرای یک تصمیم منصرف می‌کند. در برخی موارد نیز مانع از دستیابی ما به نتایج مطلوب میشود. فارغ از اینکه ماهیت ترس از دست دادن از کجا نشئت می‌گیرد، باید بدانید که این قبیل افکار منفی هیچ دستاورد مثبتی برای شما به همراه ندارد؛ بنابراین باید برای پیداکردن راه‌حل به‌منظور برطرف‌کردن فومو حتماً چاره‌اندیشی صورت بگیرد. در ادامه نگاهی به جدیدترین دستاوردهای متخصصان علم روانشناسی برای غلبه بر ترس از دست دادن می‌اندازیم. با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
نگاهی به مفهوم ترس از دست دادن
وقتی استرس از دست دادن ذهن شما را تسخیر کند، تصمیم‌گیری‌های شما دیگر برمبنای منافعتان نخواهد بود، بلکه به دلیل نگرانی از دست دادن، تصمیم به انجام یا ترک یک کار می‌گیرید. اگر این حس را تجربه کرده باشید، کاملاً درک می‌کنید چه فشار روانی سنگینی را به انسان وارد می‌کند. شاید بتوان این حس را به خورده‌شدن یک تکه چوب توسط مورچه‌ها تشبیه کرد. در ابتدا هیچ اثری از واردشدن آسیب به چوب قابل رؤیت نیست؛ اما پس از مدتی چوب به‌یک‌باره متلاشی میشود. اگر ترس از دست دادن نیز در انسان کنترل نشود، خسارات روحی سنگینی را به همراه خواهد داشت.
ترس از دست دادن می‌تواند شامل تمام جوانب زندگی یک فرد شود؛ پدر و مادر، دوستان و عزیزان، عشق، همسر، پول، شغل و… از مهم‌ترین مواردی هستند که هر فرد در زندگی خود با آن‌ها سروکار دارد. اما چگونه می‌توان بر این احساس منفی غلبه کرد؟
آیا ترس از دست دادن یک رفتار طبیعی در انسان‌ها به شمار می‌رود؟
پاسخ به این سؤال مثبت است. هر فردی در زندگی خود دارایی‌های مادی و معنوی ارزشمندی دارد که به‌هیچ‌وجه مایل به از دست دادن آن‌ها نیست؛ بنابراین اگر به هر دلیلی ترس از دست دادن عزیزان، شغل و همسر را در وجود خود احساس می‌کنید، نگران نباشید. مشکل از آنجا شروع میشود که این احساس تبدیل به سدی در برابر انسان میشود و مانع از هرگونه تصمیم‌گیری او در زندگی‌اش می‌گردد.
اگر این حس در شما ایجاد شد که مثلاً بدون پدر و مادرتان نمی‌توانید به زندگی ادامه دهید، آن‌وقت حتماً باید به فکر راه‌حلی برای غلبه بر آن باشید؛ چراکه این احساس مانع از تصمیم شما برای مهاجرت، ازدواج، استفاده از موقعیت‌های شغلی مناسب و… میشود. درمان استرس و اضطراب ناشی از فومو امکان‌پذیر است؛ مشروط بر آنکه فرد ارادۀ کافی برای غلبه بر ترس از دست دادن را داشته باشد.
علائم ترس از دست دادن در افراد چیست؟
برای مثال، وقتی ترس از دست دادن همسر تمام ذهن شما را به خود مشغول کند، اضطراب مهم‌ترین علامتی است که در رفتار شما ظاهر میشود. این اضطراب خود را به اشکال گوناگونی نشان می‌دهد که برخی از آن‌ها از این قرارند:
- افکار مخرب و غیرمنطقی ذهن شما را تسخیر می‌کند.
- عوارض جسمانی نیز در شما بروز می‌کند. تپش قلب و ناراحتی‌های معده، مهم‌ترین صدمات ناشی از اضطراب به شمار می‌روند.
- رژیم غذایی شما مختل میشود. بعضی سعی می‌کنند با پرخوری اضطراب خود را کنترل کنند و برخی دیگر دچار بی‌اشتهایی می‌شوند.
- الگوی خواب در زندگی افراد کاملاً به هم می‌ریزد.
هرکدام از این علائم در ابتدای امر، در سطح محدودی ظاهر می‌شوند؛ اما اگر تدبیری برای مدیریت استرس از دست دادن همسر و سایر عزیزان اندیشیده نشود، شاهد تشدید این مشکلات خواهید بود.
چه عواملی در بروز ترس از دست دادن مؤثر هستند؟
شاید بتوان تعریفی عامیانه‌تر از فومو ارائه داد: ترس از دست دادن یعنی اینکه در کنار عزیزان خود باشید، ولی از این حضور هیچ لذتی عاید شما نشود؛ چون نگرانید که هر لحظه آن‌ها را از دست بدهید. اما بد نیست نگاهی به عوامل بروز احساس ترس از دست دادن شغل، عزیزان و پول بیندازیم. این عوامل را می‌توان به‌طور خلاصه در موارد زیر خلاصه کرد:
- ترس از تنهایی؛
- نگرانی از پذیرش بار مسئولیت امور به‌تنهایی؛
- نداشتن شناخت درست از توانمندی‌های شخصی؛
- ناآگاهی از نحوۀ انجام کارها؛
- تنوع زیاد موقعیت‌های تصمیم‌گیری.
شاید بهتر باشد دربارۀ مورد آخر کمی توضیح بدهیم. تصمیم‌گیری در دنیای امروز در حال تبدیل‌شدن به یکی از سخت‌ترین کارهاست. دلیل آن نیز پدیدآمدن گزینه‌های متعدد برای انتخاب است. اصطلاحاً تعداد گزینه‌های روی میز برای نسل‌های امروزی به‌طور فزاینده‌ای در حال افزایش است. از طرفی محدودیت ظرف زمانی که انسان‌ها در آن حضور دارند، اجازۀ تجربه‌کردن خیلی از چیزها را نمی‌دهد. همین مسئله موجب میشود که انتخاب‌کردن بین تعداد زیادی گزینۀ موجود، به کاری دشوار تبدیل شود.
مسئلۀ مهاجرت را در نظر بگیرید. صرف انتخاب گزینۀ مهاجرت همراه با ترس از دست دادن پدر و مادر، تصمیمی سخت است. در کنار آن، تعداد زیادی کشور در دنیا وجود دارد که انتخاب‌کردن مورد مناسب کار راحتی نیست. بعضی از کارشناسان علوم تربیتی معتقدند که این تنوع زیاد پیش روی انسان برای انتخاب در برهه‌های مختلف زندگی، شاید بیش از اینکه فرصت به شمار بیاید، در حال تبدیل‌شدن به تهدیدی بزرگ است.
6 گام مؤثر برای کنترل و غلبه بر ترس از دست دادن
با وجود تمام مشکلات و چالش‌هایی که تا اینجا اشاره کردیم، باید بدانید که ترس از دست دادن قابل کنترل است. در اینجا 6 گام اساسی را که به کمک آن‌ها می‌توان فومو را مهار کرد، ذکر می‌کنیم:
1. یک سؤال مهم از خود بپرسید
همیشه وقتی این حس به سراغ شما آمد، یک سؤال مهم از خودتان بپرسید: از دست دادن چه چیزی من را ترسانده است؟ به اعتقاد بسیاری از روان‌شناسان، پاسخ به این سؤال نقش مهمی در کنترل احساسات و عواطف زودگذر دارد. وقتی بدانید که دقیقاً ترس از دست دادن چه چیزی شما را به خود مشغول کرده است، گامی مهم به‌سمت غلبه بر این احساس برداشته‌اید.
2. آیا تصویر درستی از موقعیتی که در آن هستید، دارید؟
گاهی‌اوقات ترس از دست دادن شغل باعث میشود که مدت‌ها در یک موقعیت شغلی که هیچ احساس خوشایندی به آن ندارید، باقی بمانید. اما واقعیت این است که یک نگاه از بالا، به شما فرصت‌های زیاد دیگری که پیش روی شماست نشان می‌دهد. به این ترتیب، متوجه می‌شوید که از اساس ترس و واهمۀ شما غلط است. داشتن تصویر صحیح از موقعیت‌هایی که در زندگی با آن‌ها مواجه می‌شویم، نقش مهمی در کنترل فومو دارد.
3. برنامۀ مدون برای خود تنظیم کنید
برنامه‌ریزی به زندگی انسان جهت می‌دهد. انسان بدون برنامه نمی‌داند که چه فاصله‌ای با اهداف خود دارد و چه زمانی به آن‌ها دست پیدا می‌کند. وقتی صحبت از برنامۀ مدون برای زندگی می‌کنیم، منظور این است که مشخص کنید در چه زمانی می‌خواهید به کجا برسید. در ضمن خود را متعهد به اجرای برنامه کنید. وجود برنامه، تصمیم‌گیری در زندگی را راحت‌تر می‌کند و انسان به خاطر ترس از دست دادن چیزی متوقف نمی‌شود.
حتی اگر شکستی در زندگی اتفاق بیفتد، باز هم برنامۀ هدفمند، شما را به‌پیش خواهد برد. شعری معروف هم در‌این‌باره وجود دارد:
از شکست از کار نفتد هرکه صاحب همت است / تیغ جوهردار چون بشکست خنجر میشود
4. اهداف خود را در زندگی به‌طور دائمی پایش کنید
بسیاری از مواقع آن چیزی که با ترس از دست دادن از بین می‌رود، خیلی بزرگ‌تر از چیزی است که احتمال دارد با اتخاذ یک تصمیم نادرست از دست برود. این موضوع وابسته به آن است که شما چه اهداف و برنامه‌هایی برای خود در زندگی دارید. سعی کنید در زندگی خود روزهایی را به بررسی جایی که در آن ایستاده‌اید، اختصاص دهید. اگر عقب‌تر از اهداف برنامه‌ریزی‌شدۀ خود بودید، انگیزه‌ای برای جبران عقب‌ماندگی در خود ایجاد کنید و به این ترتیب استرس تصمیم‌گیری را در خود کاهش دهید.
5. نگاه خود به از دست دادن را تغییر دهید
آیا کسی را می‌شناسید که موفق شده باشد همۀ عزیزان خود را در طول زندگی حفظ کند؟ قطعاً خیر؛ بنابراین به‌دست‌آوردن و از دست دادن را در جزو زیبایی‌های زندگی تلقی کنید. اگر از دست دادن وجود نداشته باشد، به‌دست‌آوردن نیز معنی نخواهد داشت. انسان‌ها ذاتاً به دنبال جاودانگی هستند، اما باید پذیرفت هیچ چیزی در این دنیا دوام ندارد و روزی به پایان می‌رسد. چرخۀ زندگی هیچ‌گاه از حرکت باز نمی‌ایستد. ما هم اگر می‌خواهیم از زندگی لذت ببریم، باید همراه این چرخه حرکت کنیم.
6. روی اموری تمرکز کنید که در اختیار شما قرار دارد
ترس از دست دادن در اغلب موارد شامل پدیده‌هایی است که از اختیار ما خارج است. اینکه چه زمانی عزیزانمان را از دست می‌دهیم، مسئلۀ روشنی نیست و نمی‌توانیم دربارۀ آن تصمیم بگیریم. به‌جای ترس از دست دادن عزیزان می‌توانیم تک‌تک لحظاتی را که در کنار آن‌ها هستیم، به بهترین لحظات عمرمان تبدیل کنیم. در این صورت، نه‌تنها اضطراب به سراغ ما نمی‌آید، بلکه روی خوش زندگی کام ما را شیرین خواهد کرد.
کلام پایانی: حتماً از مشاوران متخصص کمک بگیرید
در این مطلب نگاهی جامع به هر آن چیزی که لازم بود دربارۀ ترس از دست دادن بدانید، انداختیم. برای درمان استرس و کنترل حس ترس از دست دادن، ما در یاری وی کنار شما هستیم. کارشناسان متخصص یاری وی درزمینۀ مشاورۀ استرس از دست دادن آماده هستند تا به‌صورت آنلاین با شما گفت‌وگو کنند. نگرانی‌های شما دغدغۀ یاری وی است. تا برطرف‌شدن کامل ترس از دست دادن، در کنار شما هستیم.
شاید هیچ چیزی بهتر از این شعر ژاله اصفهانی پایان‌بخش این مقاله نباشد:
زندگی صحنۀ یکتای هنرمندی ماست / هرکسی نغمۀ خود خواند و از صحنه رود / صحنه پیوسته به‌جاست / خرم آن نغمه که مردم بسپارند به یاد.
