اکنون اعتیاد به عنوان بیماری طبقه‌بندی می‌شود که بر مغز تأثیر می‌گذارد، نه صرفا یک تصمیم و انتخاب شخصی. شکی نیست که افراد معتاد به مواد مخدر و الکل پس از ترک اعتیاد احساس بهتری دارند، اما اغلب یک مرحله بسیار دشوار وجود دارد که فرد قبل از اینکه احساس بهتری داشته باشد طی می‌کند و آن افسردگی است که پس از ترک اتفاق می‌افتد. در ادامه این مطلب قصد داریم به ارتباط میان ترک اعتیاد و افسردگی و روش‌های مدیریت آن بپردازیم.
علائم افسردگی ترک اعتیاد
ترک اعتیاد و افسردگی رابطه مستقیمی دارند و علائم افسردگی ممکن است در برخی افراد بروز پیدا کند. این نشانه‌ها که افراد در حین ترک تجربه می‌کنند معمولا از غم و اندوه روزمره بدتر توصیف می‌شود و ممکن است جنبه‌هایی از افسردگی بالینی را داشته باشد. افرادی که به تازگی مواد مخدر را ترک کرده‌اند، گاهی اوقات حس خود را به عنوان یک حالت تهی و ناامید کننده توصیف می‌کنند که در واقع احساسی متضاد با احساس پس از مصرف مخدر یا الکل است که می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد.
حس افسردگی می‌تواند با کمبود انرژی یا اشتیاق به زندگی همراه باشد. افراد معتاد ممکن است غالبا مشکل تمرکز، احساس عذاب، ناامیدی و کم ارزش بودن در خود داشته باشند. آنها ممکن است مرتبا گریه کنند و به طور نامنظم غذا بخورند و بخوابند.
عوارض اعتیاد به مواد مخدر
اختلال در سیستم پاداش
اعتیاد باعث اختلال در عملکرد طبیعی مغز به ویژه در سیستم پاداش می‌شود. وقتی کاری را انجام می‌دهید که به نظرتان لذت‌بخش است، خواه در معاشرت با بهترین دوستتان باشد یا مصرف مواد مخدر، این سیستم پاداش انتقال دهنده عصبی است که دوپامین را به همراه سایر مواد شیمیایی آزاد می‌کند.
برخلاف تصور عمومی، به نظر نمی‌رسد که مصرف مواد مخدر موجب ترشح دوپامین و ایجاد احساس لذت یا سرخوشی شود. در عوض به نظر می‌رسد که مواد مخدر ارتباط مغز شما را با برخی حس‌ها و احساس لذت ناشی از مصرف آنها، تقویت می‌کند و شما را به مصرف بیشتر این مواد در آینده سوق می‌دهد.
بی علاقگی به فعالیت‌های دیگر
اعتیاد به مواد مخدر و الکل معمولا علاقه به سرگرمی‌ها و چیزهایی که قبلا از آنها لذت می‌بردید را کاهش می‌دهد. این اتفاق زمانی می‌افتد که مغز شما دیگر در پاسخ به عوامل محرک طبیعی مانند داشتن رابطه جنسی یا فعالیت‌های دیگر، دوپامین زیادی تولید نمی‌کند.
از دست دادن کنترل
اعتیاد معمولا شامل ناتوانی در کنترل مصرف مواد یا انجام رفتارهای خاص می‌شود. این رفتارها و از دست دادن کنترل، می‌تواند در طولانی مدت منجر به از دست دادن شغل، دوستان و بروز مشکلاتی در سلامتی شما شود. علائم رایج اختلال مصرف مواد عبارتند از:
- اشتیاق به مصرف مخدر به اندازه‌ای در شما شدید است که توانایی فکر کردن در مورد چیزهای دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- احساس نیاز مداوم به استفاده بیشتر از مواد مخدر برای تجربه همان اثر اولیه را دارید.
- اگر نتوانید به راحتی به مواد مخدر مورد نظر خود دسترسی پیدا کنید، ناراحت یا عصبانی خواهید شد.
- رفتارهای خطرناک مانند رانندگی یا کار هنگام استفاده از مواد مخدر انجام می‌دهید.
- به دلیل استفاده از مواد مخدر در مدیریت شغل یا مسئولیت‌های خانه خود دچار مشکل می‌شوید.
- وقت کمتری را صرف فعالیت‌هایی می‌کنید که قبلا از آنها لذت می‌بردید.
- دچار ناتوانی در قطع مصرف مواد مخدر می‌شوید.
نکات مهم برای مدیریت ترک اعتیاد و افسردگی بعد از آن
اگر در شرایطی هستید که مواد مخدر به شما آسیب زده، اما فکر می‌کنید نمی‌توانید دوران ترک اعتیاد و افسردگی را تحمل کنید، بهتر است اقداماتی را انجام دهید. در واقع قبل از کار اصلی، برای اتفاقات بعدی هم آماده شوید.
داشتن حامی
از افراد حامی که می‌توانید به آنها اعتماد کنید تا شما را از مصرف الکل یا مواد مخدر دور کنند و باعث تحریک و ناراحتی شما نمی‌شوند، کمک بگیرید. سرگرمی‌های راحت و دم دستی مانند دیدن فیلم‌های کمدی مورد علاقه و معاشرت با دوستانی که درگیر اعتیاد نیستند نیز می‌تواند برای بهبود حال شما بسیار مفید باشد و درنتیجه دوره ترک اعتیاد و افسردگی را راحتتر بگذرانید.
یادآوری دوران سلامت
احساس افسردگی پس از ترک اعتیاد را می‌توان بخشی از تغییرات بیولوژیکی مغز در هنگام ترک دانست. این تغییرات یک سرنخ هستند که نشان می‌دهند بدن شما از هیجان و سرخوشی ناشی از مصرف مواد اعتیاد آور تهی شده است و قصد دارد خود را بازسازی نماید. بهتر است به یاد داشته این دوران موقتی است و فقط در یک بازه پس از قطع مصرف مخدر ادامه دارد، پس از گذشت این مدت شما دوباره سالم و شاد خواهید شد.
پذیرش شرایط
احساس فروپاشی، ناامیدی و از دست دادن، هنگامی اتفاق می‌افتد که شما باید احساس خوب اما کاذب ناشی از مصرف مواد مخدر را کنار بگذارید. باید بدانید که این احساس مخرب و موقت است و بهتر است افسردگی پس از ترک اعتیاد را به عنوان فرآیند سوگواری در نظر بگیرید. پذیرش شرایط و احساس غم و اندوه به شما کمک می‌کند تا سرانجام با تصمیم خود مبنی بر ترک اعتیاد کنار بیایید. پس نترسید و برای کنار گذاشتن عادت بد آماده شوید.
مراجعه به متخصص
اگر پس از ترک اعتیاد احساس افسردگی در شما ایجاد شده است و تصور می‌کنید قادر به کنار آمدن با آن نیستید، به پزشک مراجعه کنید. گفتگو با یک درمانگر می‌تواند بسیار کمک کننده باشد زیرا آنها روش‌های زیادی را برای کمک به افراد در غلبه بر احساس افسردگی دارند. اینکه بتوانید با شخصی که احساسات شما را درک می‌کند و آنها را جدی می‌گیرد صحبت کنید می‌تواند آشفتگی شما را کاهش دهد و در روند ترک اعتیاد و افسردگی پس از آن به شما کمک کند.
یاری وی به شما در انتخاب روانشناس جهت مشاوره افسردگی و درمان کمک می‌کند. اگر احساس افسردگی شما ادامه یافته است ممکن است شما یک اختلال خلقی ناشی از ترک مواد مخدر را تجربه کرده باشید و یا ممکن است از قبل اختلال خلقی داشته باشید که با استفاده از مواد مخدر فعال شده است. در هر صورت پزشک یا درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا درمان مناسب خود را پیدا کنید.
