حتماً برای شما هم پیش آمده است که موقع درس‌خواندن یا کارکردن، سراغ گوشی‌تان بروید یا به چیزهای مختلف فکر کنید؛ بعد از یک ساعت متوجه می‌شوید که هنوز نتوانسته‌‌اید کارتان را تمام کنید. مشکل ناتوانی در تمرکز اصلاً مسئلۀ پیچیده و نادری نیست، بلکه افراد زیادی به دلایل مختلف دچار ناتوانی در تمرکز می‌شوند. این مشکل در دوران کرونا شدیدتر شده است. در این دوره بیشتر مردم وقتشان را در خانه می‌گذرانند. آن‌ها مجبورند در خانه درس بخوانند، کار کنند و به کارهای خانه برسند. انجام تمام این کارها در فضای یکسان تمرکزکردن را سخت می‌کند. البته ناتوانی در تمرکز دلایل متعددی دارد. باید به خاطر داشته باشیم که بسیاری از عادت‌های روزانه بر توانایی تمرکز ما تأثیر می‌گذارند. در بعضی مواقع هم بیماری‌ها و اختلال‌های روانی ریشۀ اصلی ناتوانی در تمرکز هستند. در این مطلب می‌خواهیم دربارۀ علل عدم تمرکز صحبت کنیم. اگر شما هم با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنید، تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
فهرست محتوا
نشانه‌ها و علائم عدم تمرکز چیست؟
ناتوانی در تمرکز به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد. بیشتر کسانی که مشکلات عدم تمرکز دارند، در به‌خاطرسپردن چیزهایی که اخیراً اتفاق افتاده‌اند مشکل دارند. آن‌ها اغلب به‌سختی تصمیم می‌گیرند و نمی‌توانند کارهای پیچیده انجام دهند.
گم‌کردن و جاگذاشتن وسایل و چیزهای مهم نیز از نشانه‌ها و علائم عدم تمرکز است. به‌علاوه، این افراد انرژی ذهنی و فیزیکی لازم را برای تمرکزکردن ندارند و نمی‌توانند کارهای مختلف را به سرانجام برسانند.
چرا نمی توانیم تمرکز کنیم؟
ناتوانی در تمرکز می‌تواند ناشی از مشکلات مختلفی باشد. به‌طور‌کلی استرس، گرسنگی، انجام کارهای مختلف به‌طور هم‌زمان، کم‌خوابی و بی‌خوابی و خوردن بیش‌ازحد غذاهای چرب و شیرین باعث مشکل عدم تمرکز می‌شود.
استرس
روان‌شناس‌ها و متخصصان معتقدند که استرس بر بخش‌هایی از ذهن تأثیر می‌گذارد. بنابراین بخش‌هایی که مسئولیت توجه و تفکر را به عهده دارند، انرژی کافی ندارند. استرس در مسائل عاطفی هم در بیشتر مواقع باعث ناتوانی در تمرکز می‌شود.
عادت‌های غذایی
گرسنگی می‌تواند باعت عدم تمرکز شود. ذهن شما برای کارکردن به سوخت احتیاج دارد. وقتی میزان قند خون شما پایین باشد، تمرکزکردن سخت می‌شود. درمقابل، غذاهای چرب و شیرین هم قند خون را به‌شدت افزایش می‌دهند و بر میزان انرژی بدن تأثیر می‌گذارند. غذاهای ناسالم و چرب هم بر مغز شما اثر می‌گذارند و تمرکز را کاهش می‌دهند.
مدیریت هم‌زمان چندین کار
گرچه خیلی‌ها معتقدند که انجام کارهای هم‌زمان توانایی بالای اشخاص را نشان می‌دهد، اما این کار باعث ناتوانی در تمرکز و کاهش دقت می‌شود. انجام یک گزارش، پاسخ‌دادن به ایمیل‌ها و گوش‌دادن به یک جلسۀ آنلاین به‌طور هم‌زمان، کار سختی است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید استیو جابز درباره این موضوع چه گفته است. او می‌گوید تمرکزکردن یعنی نه گفتن به کارهای غیرضروری یا کم‌اهمیت‌تر. یعنی مغز شما می‌تواند فقط یک کار را در زمان مشخصی مدیریت کند. محققان به این نتیجه رسیدند که مدیریت چندین کار به‌صورت هم‌زمان بهره‌وری را شما کم می‌کند و باعث اشتباه‌های تکراری می‌شود.
مشکلات خواب
شاید باورتان نشود، ولی مشکلات خواب یکی از علت‌های اصلی عدم تمرکز است. یکی از شایع‌ترین اختلال‌های خواب وقفۀ تنفسی است. در وقفۀ تنفسی برای چند لحظه نمی‌توانید در خواب نفس بکشید. نشانه‌های وقفۀ تنفسی افسردگی، عدم تمرکز و حواس‌پرتی است.
بعضی از افراد اصلاً نمی‌توانند بخوابند و اختلال بی‌خوابی دارند. خستگی، تغییرهای رفتاری، کاهش انگیزه و مشکلات تمرکز از نشانه‌های بی‌خوابی است. درنهایت اینکه اگر خواب کافی نداشته باشید، نمی‌توانید خوب تمرکز کنید.
سلول‌های مغزی شما به انرژی احتیاج دارند و با نخوابیدن فرصت استراحت‌کردن را از مغز می‌گیرید. وقتی به اندازۀ کافی استراحت نمی‌کنید، پس تعجبی هم ندارد که دچار ناتوانی در تمرکز شوید. حتی یک شب نخوابیدن به عدم تمرکز و حواس‌پرتی منجر می‌شود.
علت‌های روان‌شناختی و محیطی عدم تمرکز چیست؟
مشکل ناتوانی در تمرکز می‌تواند علت‌های روان‌شناختی متعددی داشته باشد. بعضی از افراد به دلیل اختلال‌هایی مثل ADHD، اضطراب، افسردگی و مصرف داروهای خاص دچار عدم تمرکز می‌شوند. برای تشخیص هرکدام از این اختلال‌ها باید وقت مشاوره فردی بگیرید و با کمک متخصصان مشکلتان را شناسایی کنید.
اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD)
این اختلال یکی از شایع‌ترین علت‌های ناتوانی در تمرکز است. بسیاری از مردم تصور می‌کنند که فقط کودکان به بیش‌فعالی مبتلا می‌شوند؛ درحالی‌که بسیاری از افراد بزرگسال در جوانی متوجه این اختلال شده‌اند. مشکلات مربوط به تمرکز، تکانشگری، اختلالات خلقی و مدیریت زمان ضعیف از عواقب اختلال ADHD هستند.
اضطراب
کسانی که به دلایل مختلف اضطراب دارند، همیشه نگران هستند و به چیزهای مختلف فکر می‌کنند. این افراد هم ممکن است گرفتار مشکل ناتوانی در تمرکز شوند. نشانه‌های این اختلال ترس، شک و تردید و نگرانی همیشگی است.
افسردگی
افسردگی فقط به‌معنای ناراحت‌بودن نیست و بر بخش‌های مختلف مغز تأثیر می‌گذارد. کسانی که به دلایل مختلف دچار افسردگی می‌شوند، نمی‌توانند خوب تمرکز کنند و سریع تصمیم بگیرند. به‌علاوه، افسردگی باعث مشکلات حافظه هم می‌شود.
مصرف داروهای خاص
داروها ممکن است بر عملکرد مغز تأثیر بگذارند و باعث مشکل ناتوانی در تمرکز و مشکلات حافظه شوند. داروهای خواب‌آور، آلرژی و افسردگی از جملۀ این داروها هستند. داروهای مربوط به بی‌اختیاری ادرار و التهاب عضله‌ها هم ممکن است به ناتوانی در تمرکز منجر شوند.
علت‌های پزشکی عدم تمرکز چیست؟
علاوه بر علت‌های ذکرشده، برخی از شرایط و اتفاق‌های زندگی بر کیفیت تمرکز افراد تأثیر می‌گذارند. مثلاً دوران بارداری، یائسگی و تغییرهای هورمونی ممکن است میزان توجه و تمرکز شما را کم کند. اختلال غدۀ آدرنال باعث تغییر در میزان انرژی و مشکلات تمرکز می‌شود.
اگر تیروئید شما به‌خوبی کار نکند، قدرت تمرکز شما هم آسیب می‌بیند. حتی تعداد سلول‌های قرمز خون هم بر توانایی تمرکز شما اثر می‌گذارد. سلول‌های خونی وظیفه دارند که اکسیژن را به مغز منتقل کنند. کمبود سلول‌های قرمز باعث کاهش میزان انرژی مغز و ناتوانی در تمرکز می‌شود.
ناتوانی در تمرکز؛ چه زمانی به مشاوره فردی رجوع کنید؟
هریک از نشانه‌های بالا می‌توانند مشکلی جدی در زندگی شما باشند. اگر به‌خوبی نمی‌خوابید یا اخیراً به‌سختی در کار و درستان تمرکز می‌کنید، بهتر است با مشاور صحبت کنید. گرچه مشکل عدم تمرکز مسئله ساده‌ای به نظر می‌رسد، اما اگر به آن بی‌توجهی کنید و از دیگران و افراد متخصص کمک نخواهید، ممکن است منجر به مشکلات جدی‌تری شود. به‌علاوه، گاهی اوقات ناتوانی در تمرکز نشانۀ مشکلاتی مثل اختلال توجه و بیش‌فعالی است و به درمان‌های خاص احتیاج دارد. با مراجعه زودهنگام به مشاور و يا روانشناس آنلاین و تشخیص اختلال می‌توانید زودتر مشکلاتتان را برطرف کنید. مشاورها و متخصصان یاری وی با انجام آزمون‌های مختلف و پرسش‌های گوناگون می‌توانند مشکل شما را شناسایی کرده و به شما کمک کنند.
