مشکلی که اگر با رویکرد مداخله‌جویانۀ به‌موقعی همراه نباشد، زندگی آیندۀ کودک را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. به همین منظور، در این بخش از مقالات یاریوی به بحث بسیار مهم زبان آموزی کودکان مهاجر پرداخته‌ایم تا در زمان‌های لازم بدانید که چگونه باید با آن برخورد کنید.
فهرست محتوا
زبان آموزی کودکان در مهاجرت
والدینی که به‌تازگی وارد یک کشور جدید شده‌اند، با تکیه بر زبان اصلی و خانگی خود، سعی در حفظ اصالت و فرهنگ خود دارند. درواقع چنین تلاشی برای حفظ هویت یک خانواده، بهترین مدل برای زبان آموزی کودکان خواهد بود؛ زیرا تحقیقات نشان داده است کودکانی که به‌صورت پایه‌ای با زبان اول خود آشنا هستند، در یادگیری زبان دوم موفق‌تر عمل می‌کنند.
در ادامه به مباحثی اشاره کرده‌ایم که می‌توانند در آموزش کودک دوزبانه نقش بسیار پررنگی ایفا کنند.
آموزش کودک دو زبانه
برای آموزش زبان دوم به کودکان، از افرادی بهره ببرید که تسلط بالایی بر یک زبان دارند. نتایج نشان داده است که یادگیری زبان دوم، با حضور افراد مسلط به یک زبان نتیجه‌بخش‌تر بوده است. برخی از والدین نگرانی بزرگی دارند؛ آن‌ها فکر می‌کنند پس از مهاجرت، وقتی در معرض زبان دوم قرار بگیرند، زبان آموزی کودکان دچار اختلال می‌شود. آن‌ها نگران هستند که کودکشان نتواند زبان اول را هم به‌خوبی فرا بگیرد.
چنانچه شما هم جزو همین والدین محسوب می‌شوید، باید بدانید که قرارگرفتن در معرض زبان دوم، هیچ خللی در یادگیری زبان اول ایجاد نمی‌کند. البته لازم است بدانید که عکس این موضوع، روایت دیگری دارد؛ یعنی اگر کودک شما در یادگیری زبان اول مشکل دارد، این موضوع می‌تواند روی آموزش زبان دوم تأثیر زیادی بگذارد. اما اگر می‌بینید که کودک شما به زبان اول مسلط است، زبان دوم نمی‌تواند هیچ تأثیر منفی‌ای روی آن بگذارد.
زبان آموزی کودکان چند زبانه
تحقیقات روانشناسی درباره کودکان و نوجوانان اخیر نشان داده است که کودکان مهاجری که در پیش‌دبستانی از زبان مادری قدرتمندی برخوردار بوده‌اند، این موضوع زمینه‌ساز رشد گفتار و زبان دوم آن‌ها شده است. این رشد زمانی به مرحلۀ تکامل می‌رسد که کودکان وارد مدرسه می‌شوند و می‌توانند از زبان دومشان برای فعالیت‌های جمعی و فردی استفاده کنند.
به‌طور مثال، در کشوری مثل کانادا، شرایط لازم برای یادگیری دو زبان همزمان برای کودکان مهاجر فراهم شده است؛ بااین‌حال، والدین این کودکان، نگرانی‌هایی بابت حفظ فرهنگ و زبان اول کشور خود دارند.برای کاهش نگرانی های حفظ فرهنگ,می توانید مطلب چطور فرزندم را با فرهنگ ایرانی آشنا کنم مطالعه کنید.
اما این زبان اول یا زبان خانگی، چه زبانی است؟
زبان آموزی کودکان از بدو تولد آغاز می‌شود. اولین زبانی که از بدو تولد و تا قبل از سه‌سالگی برای ارتباط با کودک مورد استفاده قرار می‌گیرد و به او آموزش داده می‌شود، زبان خانگی یا زبان اول نام‌گذاری می‌شود. این زبان به‌طور مکرر توسط کودک شنیده می‌شود و اعضای خانواده از آن برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند.
طبق آماری که ارائه شده است، 10 تا 19 درصد کودکان در پیش‌دبستانی دارای اختلال گفتاری یا زبانی هستند. شناسایی و مداخلۀ زودهنگام باعث می‌شود تعامل و ارتباط کودکان و والدین بهبود یابد. زبان آموزی کودکان موجب رشد ارتباطات آنان و درکل موجب رشد مغزی آن‌ها می‌شود.
هنگامی که کودکان اولین نشانه‌های اختلال در یادگیری زبان را نشان دادند، والدین باید به متخصص اطفال، مشاور کودک یا سایر متخصصان بهداشت کودکان مراجعه کنند. یاریوی در این زمینه مشاوران صاحب‌نامی داشته و می‌تواند کمک‌رسان به‌موقع و سریعی برای والدین باشد.
چه زمانی باید از زبان دوم برای زبان آموزی کودکان مهاجر استفاده کنیم؟
همان‌طور که پیش‌تر هم به آن اشاره کردیم، یادگیری زبان دوم اختلالی در پرورش کودک چند زبانه ایجاد نمی‌کند. تصوری غلط وجود دارد که می‌گوید یادگیری زبان دوم، باعث گیجی می‌شود و زبان آموزی کودکان را مختل می‌کند. اما تحقیقات فعلی نشان می‌دهد که نوزادان توانایی یادگیری بیش از یک زبان را دارند. در کشورهای پیشرفته، به کودکان آموزش داده می‌شود که به دو زبان صحبت کنند.
همچنین، تحقیقات به ما نشان می‌دهد که بهترین سن برای یادگیری زبان دوم در کودکان از همان بدو تولد شروع می‌شود؛ زیرا برای کودکان، یادگیری دو زبان همزمان در سنین کم، به‌مراتب راحت‌تر از سنین بالاتر خواهد بود. اما به‌صورت کلی زبان آموزی کودکان در هر سن و در هر محیطی می‌تواند اتفاق بیفتد.برای کسب اطلاعات بیشتر,مطلب چگونگی و زمان آموزش زبان دوم به کودک را مطالعه کنید.
برای تعریف زبان دوم باید این‌گونه بیان کنیم که زبان دوم زبانی است که پس از سه‌سالگی آموخته می‌شود.
در تربیت فرزند دوزبانه، چه ویژگی‌هایی انتظار می‌رود؟
وقتی کودکان مهاجر در معرض دو زبان قرار می‌گیرد، به‌صورت عمده، یکی از زبان‌ها بهتر و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در‌این‌باره، نوع زبان مادری در زبان آموزی کودکان خیلی نقش مهمی خواهد داشت. در ادامه به مواردی که در حین تربیت و پرورش کودک چند زبانه با آن مواجه خواهید شد، پرداخته‌ایم.
زبان مسلط:
عموماً یکی از زبان‌ها بر زبان/زبان‌های دیگر مسلط می‌شود؛ زیرا زبان آموزی کودکان در مواجهه با زبان‌های مختلف و به‌کارگیری آن‌ها در روزمره، یکسان نیست.
زبان مختلط:
گاهی‌اوقات کودکان مجبور هستند که در به‌کاربردن جملات، از ترکیب واژگان دو زبان استفاده کنند. این امر بدین دلیل است که دایرۀ لغاتشان تکمیل نشده است.
خطاهای دستوری:
زبان آموزی کودکان همیشه با خطاهای دستوری همراه است؛ زیرا تا زمانی که کودکان، قوانین را در جملات و کلمات خود درنیابند، به‌درستی نمی‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.
زبان غالب:
کودکان مهاجر وقتی در مدارس و محیط‌های اجتماعی قرار می‌گیرند، ممکن است به مرور زمان، زبان اولشان در زیر سایۀ زبان دوم قرار بگیرد. گرچه ممکن است این موضوع برای والدین نگرانی به همراه داشته باشد، اما کاملاً طبیعی بوده و نیاز جامعه و خود کودک، این امر را پدید می‌آورد.
وقتی کودکان چند زبانه در گفتار یا زبان تأخیر دارند، چه باید کرد؟
هیچ مدرکی وجود ندارد که بگوید یادگیری دو زبان به صورت همزمان، باعث اختلال در یادگیری یکی از زبان‌ها می‌شود. درحقیقت، مشاهدات نشان می‌دهند که زبان آموزی کودکان مهاجر در محیطی که دو زبان مورد استفاده قرار می‌گیرد، فواید شناختی و اجتماعی به همراه خواهد داشت. جالب است بدانید کودکان حتی در سنین بسیار پایین وقتی در معرض دو زبان قرار می‌گیرند، به‌خوبی می‌توانند آن‌ها را از یکدیگر تشخیص دهند.
اما والدین باید در نظر بگیرند که:
- اگر تأخیر در زبان آموزی کودکان وجود دارد، والدین اطمینان یابند که آموزش زبان دوم باعث این امر نیست.
- اگر یک کودک دوزبانۀ مهاجر با تأخیر در برقراری ارتباط مواجه بود، بدانید که این تأخیر در هر دو زبان ایجاد خواهد شد. همان اختلالاتی که یک کودک تک‌زبانه ممکن است با آن مواجه باشد، برای کودکان دوزبانه هم در نظر بگیرید.
در مواجهه با اختلالات ارتباطی هنگام زبان آموزی کودکان، بهره‌گیری از کلینیک‌ها و سامانه‌های مشاورۀ کودک، شما را در پیداکردن راه‌حل مناسب یاری خواهد کرد. در همین راستا، یاریوی با ارائۀ خدمات نوین، ارزان و سریع در حوزۀ مشاوره و روانشناسی، می‌تواند انتخاب هوشمندانه‌ای برایتان باشد. یاریوی یک حوزۀ تخصصی برای مشاوره کودک و نوجوان در نظر گرفته که همین امر می‌تواند به شمایی که با زبان آموزی کودکان خود مشکل دارید، کمک قابل توجهی کند.
شما به‌صورت آنلاین می‌توانید با مشاوران یاریوی در ارتباط باشید و بهترین راه‌حل ممکن برای افزایش توان زبان آموزی کودکان را دریافت کنید.
